Ngôn ngữ

Vietnamese-VNFrench (Fr)简体中文English (United Kingdom)

Khoa Khoa Há»c Giáo Dục
CÆ¡m cha áo mẹ chữ thầy. Gắng công mà há»c có ngày thành danh.
  

Home Sinh Viên Há»c Thuật Tá»± do khám phá, nhận thức, trải nghiệm: Câu chuyện của giáo dục Việt Nam
Tự do khám phá, nhận thức, trải nghiệm: Câu chuyện của giáo dục Việt Nam PDF Print E-mail
Wednesday, 02 December 2015 05:03

Giáo dục Việt Nam hoàn toàn có thể đào tạo được những há»c sinh thông minh, xuất sắc, trí tuệ. NhÆ°ng có lẽ phải thẳng thắn vá»›i nhau, môi trÆ°á»ng giáo dục hiện giá» của ta đã có thể Ä‘em đến cho những há»c sinh bình thÆ°á»ng cảm giác hạnh phúc trong sá»± há»c, dành cho các em má»™t không gian để tá»± do khám phá, nhận thức, trải nghiệm hay chÆ°a?

DÆ° luận lại vừa có dịp xôn xao nhân câu chuyện vá» những bài tập mà má»™t thầy giáo ngÆ°á»i Ã, Cesare Catà, giao cho há»c trò của mình trong kỳ nghỉ hè. 15 bài tập ấy có lẽ gây ngạc nhiên cho há»c trò, cho giáo viên và phụ huynh ở Việt Nam bởi thay vì Ä‘Æ°a ra những yêu cầu ôn tập kiến thức cÅ©, chuẩn bị cho há»c kỳ tá»›i, thay vì được biểu đạt dÆ°á»›i hình thức những mệnh lệnh, chúng giống nhÆ° những lá»i nhắn gá»­i, khuyên nhủ của ngÆ°á»i thầy. Những bài tập này hÆ°á»›ng đến việc khuyến khích há»c trò tá»± do trải nghiệm khám phá giá trị của Ä‘á»i sống và bản thân, để từ đó biết trân quý bản thân, từ thân thể đến những cảm xúc của mình, và xa hÆ¡n thế, biết nâng niu những ý nghÄ©a của thế giá»›i qua những hành Ä‘á»™ng nhÆ° ngắm bình minh, Ä‘i dạo dá»c bá» biển hay cảm nhận được vẻ đẹp của ngày hè.

CÅ©ng giống nhÆ° cÆ¡n sốt của dÆ° luận vá» Ä‘á» thi tú tài ở Pháp trÆ°á»›c đó, má»™t lần nữa, ta má»›i nhận ra khoảng cách thá»±c sá»± giữa giáo dục nÆ°á»›c nhà vá»›i giáo dục thế giá»›i, không phải qua các cuá»™c thi há»c sinh giá»i khu vá»±c và quốc tế, nÆ¡i mà chúng ta liên tục nằm trong “top†những quốc gia có thành tích tốt nhất mà qua sá»± khác biệt trong triết lý giáo dục. Giáo dục Việt Nam hoàn toàn có thể đào tạo được những há»c sinh thông minh, xuất sắc, trí tuệ. NhÆ°ng có lẽ phải thẳng thắn vá»›i nhau, môi trÆ°á»ng giáo dục hiện giá» của ta đã có thể Ä‘em đến cho những há»c sinh bình thÆ°á»ng cảm giác hạnh phúc trong sá»± há»c, dành cho các em má»™t không gian để tá»± do khám phá, nhận thức, trải nghiệm hay chÆ°a?
2. Thầy Cesare Catà dạy môn gì, cho há»c trò ở cấp há»c nào? Thú thật, tôi chÆ°a tìm hiểu thông tin này, nhÆ°ng vá»›i tôi, Ä‘iá»u đó không quan trá»ng bằng việc nhận ra tinh thần nhân văn đằng sau những bài tập của ông - khuyến khích ngÆ°á»i há»c nghÄ© khác, biết chất vấn, băn khoăn, tìm kiếm.

Tinh thần nhân văn ấy, trong thá»±c tế của giáo dục Việt Nam, theo quan sát của cá nhân tôi, nhÆ° má»™t ngÆ°á»i trong cuá»™c, lại chÆ°a được nhận thức thấu đáo trong việc dạy, há»c và nghiên cứu các ngành nhân văn. Những ngÆ°á»i giảng dạy lịch sá»­ từ nhiá»u năm nay không ngừng than vãn vá» tình trạng há»c sinh thá» Æ¡ vá»›i môn há»c này và gần đây nhất là ná»—i hoảng hốt khi đỠán đổi má»›i giáo dục quyết định biến môn sá»­ thành môn tích hợp vá»›i các bá»™ môn khác, thay vì má»™t môn há»c Ä‘á»™c lập. Äã có nhiá»u phân tích xác đáng vá» nguyên nhân dẫn đến hiện trạng này, nhÆ°ng thá»±c sá»± có lẽ đã đến lúc những ngÆ°á»i biên soạn sách giáo khoa và giảng dạy lịch sá»­ nên nghÄ© nhiá»u hÆ¡n vá» bản chất nhân văn của việc há»c lịch sá»­. Chỉ con ngÆ°á»i má»›i có lịch sá»­ và con ngÆ°á»i cần có quyá»n tá»± do nhận thức vá» lịch sá»­: há»c lịch sá»­ chỉ hấp dẫn khi ngÆ°á»i há»c được quyá»n chất vấn những gì được xem là sá»± thật của lịch sá»­, được quyá»n khai quật nhiá»u lịch sá»­ khác, được quyá»n nhìn thấy nhiá»u góc, nhiá»u khía cạnh phức tạp của quá khứ, chứ không phải chỉ chấp nhận lịch sá»­ nhÆ° má»™t tá»± sá»± mang tính áp đặt.

Tôi sẽ nói cụ thể hÆ¡n vá» lÄ©nh vá»±c văn há»c, bá»™ môn mà tôi chịu trách nhiệm nhÆ° má»™t ngÆ°á»i giảng dạy và phải thừa nhận đó Ä‘ang là má»™t môn há»c gây nhiá»u áp lá»±c cho há»c trò hÆ¡n là được yêu thích. NhÆ° má»™t nghịch lý, giáo viên vẫn luôn luôn tổng kết, khẳng định những giá trị nhân văn trong tác phẩm văn há»c, nhÆ°ng ngay cả khi đó, bài giảng của giáo viên vẫn khó chạm được vào nhận thức và tình cảm của há»c trò.

Ta hãy thá»­ xem bài tập Ä‘á»c sách mà thầy Cesare muốn há»c sinh của mình thá»±c hành: “Hãy Ä‘á»c, bởi vì đó là hình thức nổi loạn tốt nhất.†Văn chÆ°Æ¡ng, tá»± nó, luôn là sá»± nổi loạn: nó luôn là thế giá»›i nÆ¡i sá»± phản tất yếu nhiá»u khi là má»™t hình thức của đạo đức, bởi phản tất yếu cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i tá»± do; nó là thế giá»›i của cái khả nhiên, cái luôn có thể thoát ra khá»i những ranh giá»›i tất định, và do đó, luôn thách thức tÆ° duy của con ngÆ°á»i; nó là thế giá»›i của những mẫu cá tính, nhân cách chÆ°a có tiá»n lệ, lệch khá»i những chuẩn má»±c. Dạy và há»c văn ở Việt Nam có lẽ vẫn luôn dè chừng trÆ°á»›c phẩm chất nổi loạn của văn chÆ°Æ¡ng, cho dù nếu để ý kỹ, ngay vá»›i sách giáo khoa hiện thá»i, ngÆ°á»i dạy và ngÆ°á»i há»c Ä‘á»u đã có cÆ¡ há»™i làm quen vá»›i những sá»± nổi loạn ấy: những kẻ Ä‘iên khùng, những ngÆ°á»i phản kháng, những kẻ ngông cuồng kể cả khi biết phía trÆ°á»›c là thất bại, thậm chí cái chết. Chúng ta gặp há», những kẻ nổi loạn ấy, nhÆ°ng chúng ta lại ngại khÆ¡i dậy sá»± chú ý, sá»± quan tâm của há»c trò đến chiá»u kích nổi loạn ấy ở các nhân vật văn há»c. Chúng ta thÆ°á»ng quy những nhân vật ấy vá» những phạm trù, những phán xét đạo đức sẵn có: VÅ© NhÆ° Tô thất bại vì ảo tưởng, vì theo Ä‘uổi má»™t thứ nghệ thuật không phục vụ nhân dân; Don Quixote Ä‘iên rồ vì đã lầm lẫn truyện kiếm hiệp vá»›i Ä‘á»i thá»±c, do đó, thiếu tỉnh táo... Chúng ta không nhận ra sá»± nổi loạn của văn chÆ°Æ¡ng mang ý nghÄ©a khai phóng, Ä‘á» nghị má»™t sá»± cởi mở trong tÆ° duy, sá»± ná»›i rá»™ng nhận thức và lòng cảm thông. Chính khía cạnh nổi loạn này má»›i khiến há»c sinh không nhìn tác phẩm chỉ là dấu tích của má»™t thá»i đại đã qua, nhân vật chỉ là những tượng đài.

Chúng ta nói nhiá»u vá» khả năng cảm thông mà văn chÆ°Æ¡ng có thể khÆ¡i dậy nÆ¡i ngÆ°á»i Ä‘á»c. NhÆ°ng có má»™t diá»…n ngôn phổ biến vá» chủ nghÄ©a nhân đạo trong giảng dạy văn chÆ°Æ¡ng ở nhà trÆ°á»ng Việt Nam là nhìn con ngÆ°á»i nhÆ° má»™t nạn nhân, chủ yếu là nạn nhân của xã há»™i. Äiá»u đó không sai, nhÆ°ng nó là má»™t quan niệm hẹp vá» nhân đạo. Nó thiếu bình diện của sá»± khoan dung, Ä‘á»™ lượng, từ chối phán xét kẻ khác, chấp nhận sá»± khác biệt và phức tạp của kẻ khác. Nó thiếu sá»± chú ý đến những tình cảm nhân tính khác nÆ¡i con ngÆ°á»i. Khi dạy truyện “Chí Phèoâ€, chúng ta chăm chăm phân tích bi kịch bị cá»± tuyệt quyá»n làm ngÆ°á»i của Chí Phèo, từ đó chỉ ra xã há»™i nhÆ° là thủ phạm tạo nên tấn bi kịch ấy mà ít dừng lại ở những trạng thái cảm xúc lạ kỳ, nghịch lý của nhân vật: cảm giác ngạc nhiên của Chí Phèo khi thấy bóng mình nhá»… nhại dÆ°á»›i trăng, cảm giác sợ hãi mÆ¡ hồ vá» hÆ° vô, cảm giác muốn được làm nÅ©ng vá»›i Thị Nở nhÆ° vá»›i mẹ... Chúng ta chăm chăm bình luận vá» khát vá»ng lÆ°Æ¡ng thiện của Chí Phèo qua câu “Ai cho tao lÆ°Æ¡ng thiện†mà lại ít chú ý đến câu kế tiếp “Làm thế nào để xóa hết những vết mảnh chai trên mặt này†để nghe ra được cảm giác tá»± ghê tởm chính mình của Chí Phèo, sá»± tá»± ý thức nghiệt ngã của nhân vật khi phải tá»± mình làm Ä‘au chính mình, tá»± mình làm biến dạng hình hài của mình để có thể tồn tại được? Chỉ khi Ä‘i sâu vào những nghịch lý, những mâu thuẫn, những hoang mang vô tận của con ngÆ°á»i mà văn chÆ°Æ¡ng mở ra, ta má»›i có thể nghÄ© đến má»™t sá»± tích hợp hợp lý giữa văn chÆ°Æ¡ng vá»›i các lÄ©nh vá»±c khác: qua văn chÆ°Æ¡ng, ta chất vấn đạo đức; qua văn chÆ°Æ¡ng, ta suy tÆ° vá» nhân quyá»n, vá» những khả năng “có được là ngÆ°á»i†của con ngÆ°á»i; qua văn chÆ°Æ¡ng, ta Ä‘á»c ra được sá»± bất công của lịch sá»­...

Chúng ta tin vào sá»± thiết thá»±c của việc giảng dạy văn chÆ°Æ¡ng ở chá»— đó là môn há»c trau dồi khả năng ngôn ngữ. NhÆ°ng chúng ta ít lÆ°u ý rằng, văn chÆ°Æ¡ng không phải chỉ giúp chúng ta diá»…n đạt trôi chảy, lÆ°u loát nhÆ° má»™t nhà hùng biện, ngôn ngữ văn chÆ°Æ¡ng gợi mở chúng ta hình dung, mÆ°á»ng tượng đến những gì còn chÆ°a được đặt tên, những gì trong im lặng sâu thẳm của ná»™i giá»›i. Ngôn ngữ của văn chÆ°Æ¡ng còn giúp chúng ta ngập ngừng và thận trá»ng để không làm tổn thÆ°Æ¡ng thế giá»›i và con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i dạy và ngÆ°á»i há»c, trÆ°á»›c ngôn ngữ của văn chÆ°Æ¡ng, đôi khi cần ngây thÆ¡ hÆ¡n là tin rằng các quy tắc ngôn ngữ há»c có thể phân tích rạch ròi má»i cấu trúc. Äá»i sống duy lý muốn má»i thứ phải rõ ràng, văn chÆ°Æ¡ng nghệ thuật cân bằng lại cho con ngÆ°á»i bằng cách nó nâng niu sá»± mÆ¡ hồ, nó làm má»i Ä‘Æ°á»ng biên, ranh giá»›i, khái niệm Ä‘á»u không trở nên rắn chắc nhÆ° má»™t tất định.

3. Ngành nhân văn ở Việt Nam cÅ©ng đối mặt vá»›i những khó khăn mà ná»n giáo dục của nhiá»u nÆ°á»›c, ngay cả các cÆ°á»ng quốc vá» giáo dục, cÅ©ng Ä‘ang trải qua. NhÆ°ng có lẽ câu chuyện vá» sá»± khủng hoảng - nếu ta muốn dùng từ này, dù tôi thấy nó không thật sá»± tÆ°Æ¡ng thích vá»›i thá»±c trạng của Việt Nam - lại nằm ở chá»— khác. TrÆ°á»›c hết và hÆ¡n hết, để thật sá»± hấp dẫn được ngÆ°á»i há»c, ngành nhân văn cần phải nhân văn hóa chính bản thân mình, ít nhất trong các diá»…n ngôn của hoạt Ä‘á»™ng giảng dạy và nghiên cứu. Nó cần phải lÆ°u tâm đến con ngÆ°á»i, cần phải tạo không gian rá»™ng cho những trải nghiệm cá nhân và tá»± do tÆ° tưởng, cảm nhận, tá»± do biểu đạt. Nó phải thật sá»± vì con ngÆ°á»i, chứ không phải chỉ là má»™t lÄ©nh vá»±c được định hÆ°á»›ng bởi những mệnh Ä‘á» trừu tượng vá» con ngÆ°á»i. Và thá»±c ra Ä‘iá»u này không cần phải chỠđợi những chỉ thị, pháp lệnh từ bên trên nào. Nó có thể bắt đầu ngay từ việc suy ngẫm thật sâu sắc và dám Ä‘i đến cùng má»™t nhận thức cá nhân vá» má»™t bài văn mình phải giảng hay phải viết vá» nó. NhÆ° thể việc Ä‘i đến cùng má»™t nhận thức cá nhân ấy chính là biểu hiện cho má»™t ý thức tá»± do.

- Nguồn Tia Sáng -

 

Äào Tạo Cá»­ Nhân

Mục Tiêu Äào Tạo

tlgd3Mục tiêu chung: Äào tạo cá»­ nhân sÆ° phạm tâm lý há»c – giáo dục há»c có trình Ä‘á»™ chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức nghá» nghiệp để giảng dạy, nghiên cứu tâm lý há»c – giáo dục há»c và tÆ° vấn tâm lý giáo dục tại các trÆ°á»ng há»c, các trung tâm, hoặc làm...

Äào Tạo Thạc SÄ©

Chiêu sinh lá»›p hoàn chỉnh kiến thức quản lý giáo dục há»c năm 2017

Nhằm tạo Ä‘iá»u kiện cho những ngÆ°á»i có nhu cầu (há»c viên đã tốt nghiệp đại há»c các hệ đào tạo không thuá»™c ngành Quản lý giáo dục) thi vào chÆ°Æ¡ng trình Thạc sÄ© ngành Quản lý giáo dục. Thông báo chi tiết xem bên giá»›i. ...
 

 Há»c Thuật 

Há»c qua vấn Ä‘á» và dá»± án - CÅ© mà má»›i


  - DÆ°Æ¡ng Trá»ng Tấn- Há»c thông qua làm ở Phần Lan. Xu hÆ°á»›ng sá»­ dụng ngày càng nhiá»u phÆ°Æ¡ng pháp há»c qua vấn...

Tự do khám phá, nhận thức, trải nghiệm: Câu chuyện của giáo dục Việt Nam

Giáo dục Việt Nam hoàn toàn có thể đào tạo được những há»c sinh thông minh, xuất sắc, trí tuệ. NhÆ°ng có lẽ phải...
 

 Lượng Truy Cập