4:10, 25/02/2009
|
Bà Marie Louise - Phu nhân bác sÄ© Phạm Ngá»c Thạch thá»i trẻ (ảnh do GÄ cung cấp).
|
|
|
Qua những lần trò chuyện, nghe BS Phạm Ngá»c Thạch kể vá» quê hÆ°Æ¡ng, Marie Louise vừa ngỡ ngà ng, vừa bắt đầu hiểu ra còn có những vấn Ä‘á» rất nặng ná», phức tạp giữa những ngÆ°á»i nắm quyá»n ở nÆ°á»›c Pháp và thuá»™c địa. Lòng nhiệt thà nh, tà i năng và sá»± táºn tụy của BS Thạch đã thuyết phục cô. Tá»± bao giá», trái tim cô đã dà nh cho ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Việt Nam hiếm hoi hà nh nghá» bác sÄ© trên nÆ°á»›c Pháp... Má»™t ngà y đầu tháng 12/2008, Bác sÄ©, Anh hùng lao Ä‘á»™ng Äoà n Thúy Ba - nguyên Thứ trưởng Bá»™ Y tế gá»i Ä‘iện cho tôi, báo tin: “Tháng 5/2009 là 100 năm ngà y sinh của cố Bá»™ trưởng Y tế Phạm Ngá»c Thạch. Alain Phạm Ngá»c Äịnh từ Pháp má»›i vừa vá» nÆ°á»›c. Lần nà y, Äịnh ở lại Việt Nam khá lâu, bà n kế hoạch ká»· niệm 100 năm ngà y sinh của cố Bá»™ trưởng Phạm Ngá»c Thạch...â€. Ngừng má»™t lúc, bà nói thêm: “Äịnh muốn kể vá» mẹ, bà Marie Louise - vợ của bác sÄ© Phạm Ngá»c Thạch...â€. Sau đó, bà Äoà n Thúy Ba nhiệt tình trao cho tôi số liên lạc của anh Äịnh. Ngôi nhà gắn liá»n vá»›i lịch sá» Sống giữa Sà i Gòn, nhiá»u lần Ä‘i qua lại con Ä‘Æ°á»ng trung tâm, váºy mà mãi đến giá» tôi má»›i biết đến tòa nhà mang Ä‘áºm tÃnh lịch sá», gắn liá»n vá»›i tên tuổi BS Phạm Ngá»c Thạch. Sau khi du há»c từ Pháp trở vá» Việt Nam, BS Phạm Ngá»c Thạch thuê căn biệt thá»± nà y là m phòng mạch 202 Ä‘Æ°á»ng Stratégique (nay là đưá»ng Nguyá»…n Thị Minh Khai). Tại đây, ông đã khám và chữa căn bệnh hiểm nghèo cho I-Ä‘a; tên trùm máºt vụ Nháºt Bản. Năm xÆ°a, cÅ©ng chÃnh nÆ¡i nà y, ông đã khám, chữa bệnh, nuôi giấu, che chở cho những cán bá»™ lãnh đạo cao cấp của cách mạng. Và cÅ©ng chÃnh tại đây, BS Phạm Ngá»c Thạch đã trải qua bao đêm trắng suy nghÄ© vá» thế cuá»™c. Ông bị giằng xé bởi những câu há»i “tồn tại hay không tồn tạiâ€, liệu nÆ°á»›c Äức Hitler có đánh bại Liên Xô? Má»™t ách Pháp ta bẻ không gãy, giá» hai ách Pháp - Nháºt chồng lên cổ, ta còn hy vá»ng gì?! ChÃnh tại căn biệt thá»± nà y, ông đã Ä‘i đến má»™t quyết định quan trá»ng. Sau khi đảo chÃnh Pháp, Nháºt muốn thiết láºp và củng cố bá»™ máy cai trị bằng cách nắm lấy lá»±c lượng thanh niên. Nháºt cá» I-Ä‘a đến gặp BS Thạch, ngá» lá»i má»i ông đứng ra thà nh láºp tổ chức thanh niên. Ông đã cho liên lạc vá»›i Bà thÆ° Xứ ủy Trần Văn Già u báo cáo tình hình I-Ä‘a Ä‘á» nghị ông đứng ra là m thủ lÄ©nh thanh niên Sà i Gòn. Nháºn định đây là má»™t cÆ¡ há»™i tốt, cần lợi dụng thế hợp pháp của Nháºt để xây dá»±ng lá»±c lượng, ông Trần Văn Già u khuyên ông nháºn lá»i. Chỉ trong vòng hai tuần, bác sÄ© Phạm Ngá»c Thạch cùng kỹ sÆ° Kha Vạn Cân, Nguyá»…n Văn Thủ, Thái Văn Lung và Huỳnh Văn Tiểng đã phân công chạy cùng khắp các tỉnh Nam Bá»™, tổ chức xong hệ thống Thanh niên Tiá»n Phong có các “thủ lÄ©nh†ở má»—i cấp và táºp hợp thanh niên biểu dÆ°Æ¡ng lá»±c lượng, luyện táºp quân sá»±, mÃt tinh tuyên thệ, biểu tình, tổ chức biểu diá»…n ở tỉnh (Long Xuyên, Cần ThÆ¡) rồi ở Sà i Gòn...
|
Bà Marie Louise cùng hai con Colette NhÆ° Mai và Alain Phạm Ngá»c Äịnh trÆ°á»›c ngôi nhà 202 Ä‘Æ°á»ng Stratégique - Nay là đưá»ng Nguyá»…n Thị Minh Khai (ảnh do GÄ cung cấp).
|
Äêm 24 rạng ngà y 25/8/1945, Việt Minh nhanh chóng già nh được chÃnh quyá»n, Ủy ban Hà nh chÃnh lâm thá»i được thà nh láºp, cá» BS Phạm Ngá»c Thạch là m Ủy viên phụ trách ngoại giao. Và khi thá»±c dân Pháp núp bóng quân Äồng minh quay trở lại chiếm lại tòa nhà Phủ toà n quyá»n, Trần Văn Già u viết lá»i hiệu triệu đồng bà o Nam Bá»™ đứng lên kháng chiến chống lại quân Pháp, BS Phạm Ngá»c Thạch từ biệt phòng mạch từng gắn bó vá»›i ông suốt nhiá»u năm và o chiến khu. Từ đó, ông dấn thân và o con Ä‘Æ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng cách mạng. Ông được Äảng và ChÃnh phủ giao thêm nhiá»u trá»ng trách, trở thà nh Bá»™ trưởng Bá»™ Y tế khi ra miá»n Bắc... Rồi ông lại Ä‘i ngược và o phÆ°Æ¡ng Nam, bị thôi thúc mãnh liệt được “sống†trá»±c tiếp tại chiến trÆ°á»ng nóng bá»ng... Ngà y 8/11/1968, BS Phạm Ngá»c Thạch trút hÆ¡i thở cuối cùng bởi chứng bệnh sốt rét ác tÃnh nghiệt ngã. Ông được đồng Ä‘á»™i Ä‘Æ°a vá» nÆ¡i an nghỉ cuối cùng tại cánh rừng bên tả ngạn sông Và m Cá» Äông, dÆ°á»›i cÆ¡n mÆ°a lâm râm... Bên cạnh ông lúc cuối Ä‘á»i chỉ có đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i. Ông hy sinh không có má»™t ngÆ°á»i thân bên cạnh. Vợ và hai con của ông ở xa tÃt phÃa trá»i Tây... Mối tình không biên giá»›i Anh Alain Phạm Ngá»c Äịnh - con trai út của BS Phạm Ngá»c Thạch không ngăn được những dòng nÆ°á»›c mắt khi nói vá» cha mình: “Cha tôi là má»™t ngÆ°á»i anh hùng. Äó là má»™t sá»± tháºt. Chúng tôi tá»± hà o vá» ngÆ°á»i cha anh hùng của mình. NhÆ°ng chúng tôi là những đứa con thiệt thòi, chịu nhiá»u mất mát. Äó cÅ©ng là má»™t thá»±c tế. Song hà nh trong niá»m tá»± hà o vá» ngÆ°á»i cha anh hùng là ná»—i buồn sâu thẳm khi nhá»› vá» những năm tháng tuổi thÆ¡ không há» có cha bên cạnh...â€. Tôi không ngá» ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông ở tuổi gần 70, từng là má»™t giáo sÆ° toán há»c của má»™t trÆ°á»ng đại há»c danh tiếng ở Pháp lại Ä‘a cảm nhÆ° thế khi nhắc vá» cha mẹ. Cùng vá»›i những giá»t nÆ°á»›c mắt, ký ức vá» cha mẹ tuôn trà o trong anh... Những giá»t nÆ°á»›c mắt của Alain Phạm Ngá»c Äịnh giúp tôi hiểu được cá»™i nguồn sâu thẳm của dòng há» Phạm Ngá»c. Dù sống ở Pháp nhÆ°ng vị giáo sÆ° toán há»c TrÆ°á»ng Orleaus vẫn Ä‘au đáu tìm vá» cá»™i nguồn. Äể giải mã những bà ẩn vá» cuá»™c Ä‘á»i của má»™t ngÆ°á»i con mẹ Pháp lai Việt, anh đã gõ nhiá»u cánh cá»a, đã “xâm phạm†cả những bà máºt riêng tÆ° của mẹ, tháºm chà đã từng chất vấn mẹ, đã thốt lên những câu mang tÃnh “phản biện†để mẹ anh mở lòng... Nhá» váºy, nhiá»u câu há»i anh thắc mắc, Ä‘eo mang được sáng tá»...
|
Bs Phạm Ngá»c Thạch lúc sang Pháp du há»c (ảnh do GÄ cung cấp).
|
Anh kể vá» cÆ¡ duyên mối hôn nhân giữa má»™t bác sÄ© Việt Nam và má»™t ngÆ°á»i phụ nữ Pháp. Tôi thá»±c sá»± bất ngá» khi anh lý giải cÆ¡ duyên ấy có má»™t nguồn gốc xa xÆ°a, sâu thẳm. Nhá» những giá»t nÆ°á»›c mắt Ä‘a cảm của anh mà tôi được biết bác sÄ© Phạm Ngá»c Thạch mồ côi mẹ khi má»›i lên 2. Rồi không bao lâu cha ông qua Ä‘á»i. Bà Phạm Thị Ngá»c Diệp - chị gái của Phạm Ngá»c Thạch may mắn lấy được ngÆ°á»i chồng già u có, vốn là má»™t dược sÄ© thá»i Pháp thuá»™c. Nhá» váºy, bà Diệp có Ä‘iá»u kiện nuôi nấng, giúp đỡ em trai há»c lên bác sÄ©. Sau thá»i gian há»c Äại há»c Y khoa ở Hà Ná»™i, Phạm Ngá»c Thạch quyết sang Pháp du há»c, chuyên sâu vá» bệnh lao phổi. Sau 2 năm miệt mà i há»c táºp, ông được thăng chức là m giám đốc bệnh viện lao vùng núi phÃa đông nÆ°á»›c Pháp, vừa là bác sÄ© chuyên khoa tại Viện Äiá»u dưỡng Haute Ville. Tại Bệnh viện Lao, ông gặp gỡ Marie Louise, má»™t cô gái Pháp xinh đẹp, táºn tụy, gÆ°Æ¡ng mẫu trong vai trò má»™t nữ y tá. Qua những lần trò chuyện, nghe BS Phạm Ngá»c Thạch kể vá» quê hÆ°Æ¡ng, cô vừa ngỡ ngà ng, vừa bắt đầu hiểu ra còn có những vấn Ä‘á» rất nặng ná», phức tạp giữa những ngÆ°á»i nắm quyá»n ở nÆ°á»›c Pháp và thuá»™c địa. Lòng nhiệt thà nh, tà i năng và sá»± táºn tụy của BS Thạch đã thuyết phục cô. Tá»± bao giá», trái tim cô đã dà nh cho ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Việt Nam hiếm hoi hà nh nghá» bác sÄ© trên nÆ°á»›c Pháp. Äem lòng yêu BS Thạch, cô cÅ©ng bắt đầu tìm hiểu và dà nh cho đất nÆ°á»›c Việt Nam má»™t tình cảm đặc biệt. Äầu năm 1936, BS Phạm Ngá»c Thạch quyết định trở vá» Việt Nam. Äá»c được trong mắt Marie Louise má»™t ná»—i buồn sâu thẳm, ông thẳng thắn nói vá»›i cô: “Chúng mình có thể tạo nên má»™t cuá»™c sống bên nhau. NhÆ°ng trÆ°á»›c khi em quyết định, em phải biết là cuá»™c Ä‘á»i tôi Æ°u tiên cho cuá»™c đấu tranh già nh lại Ä‘á»™c láºp cho Tổ quốc tôi. Nếu em chấp nháºn tôi ở ý nghÄ©a nà y thì em có thể gặp lại tôi ở Sà i Gòn, sau và i thángâ€. Trong đáy lòng, ông không nghÄ© Marie Louise Ä‘i đến quyết định rá»i Pháp đến Việt Nam. Tháºt ra, vá»›i Marie Louise, má»™t cô gái được sinh ra trong má»™t gia đình truyá»n thống ở Pháp, đó không phải là má»™t quyết định dá»… dà ng. NhÆ°ng trái tim cô luôn bị thôi thúc được gặp lại ông, dù phÃa trÆ°á»›c vá»›i cô là má»™t đất nÆ°á»›c xa xôi, bất ổn vá»›i các khuynh hÆ°á»›ng chÃnh trị.
|
Tiến sÄ© toán há»c Alain Phạm Ngá»c Äịnh và vợ bên chiếc xe đạp quen thuá»™c khi vá» Việt Nam, năm 2008.
|
Anh Äịnh nói: “Khi xách vali xuống tà u là mẹ tôi đã can đảm “bÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c lá»›n†hÆ¡n 10.000 cây số từ Pháp đến Việt Nam. Vì váºy, khi nháºn được Ä‘iện của mẹ tôi báo tin sẽ đến Việt Nam, cha tôi cÅ©ng không tin đó là sá»± tháºt. Ông vừa ngỡ ngà ng, vừa thấy trà n ngáºp hạnh phúc đón mẹ tôi. Papa tôi vô cùng xúc Ä‘á»™ng khi nháºn ra mẹ tôi chỉ mua vé lượt Ä‘i mà không có khứ hồi. Phải có má»™t tình yêu mãnh liệt, bà má»›i dám “phiêu lÆ°u†nhÆ° váºy. Lúc đó, bà chỉ có má»™t thứ vÅ© khà duy nhất là tin và o sá»± thôi thúc của trái tim mình. Papa tôi Ä‘Æ°a bà đến Tòa Thị chÃnh là m giấy hôn thú. Mẹ tôi thoáng buồn vì không thuyết phục được ông là m đám cÆ°á»›i ở nhà thá» theo lá»… nghi đạo Công giáo. Bù lại, ông dà nh cho mẹ tôi má»™t tình yêu sôi nổi, chân thà nh. Thá»i gian đầu cha mẹ tôi thuê má»™t căn biệt thá»± ở Ä‘Æ°á»ng SÆ°Æ¡ng Nguyệt Ãnh. Sau đó ông thuê biệt thá»± số 202 Ä‘Æ°á»ng Stratégique (nay là đưá»ng Nguyá»…n Thị Minh Khai) mở rá»™ng phòng mạch. Tôi đã từng có những năm tháng tuổi thÆ¡ gắn bó vá»›i tòa nhà nà y...â€. Tại ngôi biệt thá»± nà y, từ năm 1936 cho đến trÆ°á»›c khi cuá»™c Cách mạng tháng Tám diá»…n ra ở Sà i Gòn, Marie Louise đã trải qua những năm tháng trà n ngáºp hạnh phúc. BS Thạch nhanh chóng già u có nhá» chuyên sâu nghiên cứu bệnh lao phổi, má»™t căn bệnh nan y Ä‘ang hoà nh hà nh ở Việt Nam những năm trÆ°á»›c 1930. Nhá» những mối quan hệ rá»™ng, ông cÅ©ng biết đầu tÆ° sinh lá»i. Ông dà nh tiá»n mua hà ng ngà n mẫu đất ở miá»n Tây, mua nhiá»u biệt thá»± ở Äà Lạt, liên tục đổi xe hÆ¡i. Và o ngà y nghỉ, ông tá»± tay lái xe Ä‘Æ°a vợ con Ä‘i Äà Lạt, VÅ©ng Tà u “đổi gióâ€. ChÃnh tại ngôi nhà nà y, bà đã biết được mối quan hệ của chồng vá»›i những ngÆ°á»i bạn thân thiết của ông nhÆ° luáºt sÆ° Thái Văn Lung, kỹ sÆ° Kha Vạn Cân, BS Nguyá»…n Văn Thủ... Bà biết được mối quan hệ của ông vá»›i những ngÆ°á»i là m “quốc sự†láºt đổ chÃnh quyá»n thá»±c dân. Bà biết được cả mối quan hệ phức tạp giữa BS Thạch và tên trùm máºt vụ I-Ä‘a vá»›i “ngÆ°á»i giấu mặt†là những cán bá»™ cao cấp của Cá»™ng sản. Bà biết tất cả nhÆ°ng lặng lẽ quan sát, lặng lẽ ủng há»™ chồng
Trầm Hương http://antg.cand.com.vn/vi-VN/tulieu/2009/3/68748.cand
|