Vietnamese-VNFrench (Fr)简体中文English (United Kingdom)

Khoa Lịch Sử
Bạn biết quá khứ, bạn hiểu hiện tại, bạn tiên đoán tương lai
 

 
Nhã nhạc cung đình Huế PDF æ‰“å° E-mail
周三, 2010年 12月 15日 15:11
文章索引
Nhã nhạc cung đình Huế
Page 2
全部页é¢


Là má»™t sáng tạo đặc biệt, mang âm hưởng của âm nhạc dân gian Việt Nam, có tính chuyên nghiệp và bác há»c cao, Nhã nhạc cung đình Huế mang má»™t âm Ä‘iệu đặc trÆ°ng, thể hiện phong cách, tâm hồn, bản sắc Việt Nam nói chung và Huế nói riêng. Tháng 11 năm 2003, Nhã nhạc đã được UNESCO ghi tên vào danh mục Các Kiệt tác Di sản phi vật thể của nhân loại.

http://hoisuhoc.vn/img_upload/img-news/Nha%20nhac%20cung%20dinh%20Hue.jpg

Âm nhạc cung đình Việt có nguồn gốc lâu Ä‘á»i trong ná»n văn hoá, lịch sá»­ của dân tá»™c.

Sau thá»i kỳ Bắc thuá»™c kéo dài hÆ¡n 1000 năm, vào đầu thế ká»· X, Việt Nam bÆ°á»›c vào ká»· nguyên Ä‘á»™c lập vá»›i sá»± thiết lập nhà nÆ°á»›c quân chủ, sá»± hình thành giai cấp quý tá»™c, từ đó dẫn đến sá»± hình thành và phát triển má»™t hình thức sinh hoạt âm nhạc riêng phục vụ cho lá»… nghi của triá»u đình và nhu cầu sinh hoạt của tầng lá»›p quý tá»™c.

Từ thá»i nhà Lý (1010- 1225), triá»u đình đã cho thành lập má»™t tổ chức ca múa nhạc cung đình vá»›i quy mô lên đến hÆ¡n 100 ngÆ°á»i. Äược xây dá»±ng trên cÆ¡ sở truyá»n thống văn hóa văn nghệ dân gian lâu Ä‘á»i của ngÆ°á»i Việt cổ, sinh hoạt ca múa nhạc trong cung đình thá»i Lý và sau đó là thá»i Trần (1225 - 1400) đã trở nên khá phong phú vá» các loại hình và bài bản.

Lúc này, cuá»™c sống giữa quý tá»™c và dân thÆ°á»ng vẫn khá gần gÅ©i nên các hình thức ca múa nhạc trong cung đình vẫn còn bám rá»… và giữ mối quan hệ khăng khít vá»›i dòng âm nhạc dân gian. Mặt khác, các tài liệu lịch sá»­ và khảo cổ cho thấy âm nhạc cung đình Việt Nam thá»i kỳ này đã chịu má»™t số ảnh hưởng nhất định của hai ná»n văn hóa lân cận là Trung Hoa và Chiêm Thành. Càng vá» sau, sá»± phân hoá giai cấp trong xã há»™i càng trở nên rõ rệt, mức Ä‘á»™ chính quy hóa vá» mặt tổ chức trong cung đình Việt Nam ngày càng cao, dẫn đến sá»± phân biệt khắt khe hÆ¡n trong việc sá»­ dụng các loại dàn nhạc trong cung đình và ngoài dân gian.

DÆ°á»›i thá»i nhà Trần, cùng vá»›i sá»± xuất hiện của Äại nhạc và Tiểu nhạc triá»u đình quy định rõ Äại nhạc chỉ dành riêng cho vua, còn hoàng gia và các quan lá»›n khi nào có tế lá»… lá»›n má»›i được sá»­ dụng; và vá»›i Tiểu nhạc thì kẻ trên ngÆ°á»i dÆ°á»›i Ä‘á»u dùng được. Äại nhạc và Tiểu nhạc thá»i kỳ này có biên chế nhÆ° sau: Äại nhạc gồm có: trống cÆ¡m, ống kèn, tiểu quản, xập xoã, trống lá»›n; Tiểu nhạc gồm có: đàn cầm, đàn tranh, đàn tỳ bà, đàn thất huyá»n, đàn song huyá»n, địch, sái, kèn và quản.

BÆ°á»›c sang thế ká»· XV, âm nhạc cung đình Việt có những bÆ°á»›c chuyển biến đáng kể. Thá»i đại nhà Hồ (1400 - 1407) dù tồn tại trong thá»i gian rất ngắn nhÆ°ng cÅ©ng đã tiến hành nhiá»u cuá»™c cải cách vá» văn hóa, kinh tế, xã há»™i. Äối vá»›i âm nhạc cung đình, nhà Hồ đã chính thức cho du nhập Nhã nhạc cùng má»™t số nguyên tắc của nó từ Trung Hoa. Nhã nhạc thá»i kỳ này có sá»­ dụng múa văn và múa võ. Äây được coi là má»™t trong những nguyên tắc của Nhã nhạc.

Äến thá»i nhà Lê (1427 - 1788), Nhã nhạc hoàn thiện vá»›i tÆ° cách là má»™t Ä‘iển chế. Thá»i kỳ này, Nhã nhạc được phát triển nhÆ° là loại nhạc chính thống, má»™t thứ tài sản riêng của triá»u đình, đối lập vá»›i nó là Tục nhạc, tức là dòng âm nhạc dân gian. NhÆ° vậy, trong thá»i kỳ này, âm nhạc cung đình Việt đã hình thành má»™t dòng âm nhạc chính thống: quốc nhạc cùng song song vá»›i dòng âm nhạc dân gian cùng tồn tại và phát triển.

Vá» quy mô tổ chức, âm nhạc cung đình Việt dÆ°á»›i thá»i nhà Lê đã trở nên hoàn thiện và chặt chẽ. Các tổ chức âm nhạc được thành lập, đặt dÆ°á»›i sá»± cai quản của các nhạc quan. Thá»i kỳ này, triá»u đình định ra các loại nhạc nhÆ° sau: Giao nhạc, Miếu nhạc, NgÅ© tá»± nhạc, Cứu nhật nguyệt giao trùng nhạc, Äại triá»u nhạc, ThÆ°á»ng triá»u nhạc, Äại Yến nhạc, Cung trung nhạc phá»ng theo nguyên tắc Nhã nhạc nhà Minh của Trung Hoa.

Triá»u đình nhà Lê cho thành lập 2 tổ chức dàn nhạc là ÄÆ°á»ng thượng chi nhạc và ÄÆ°á»ng hạ chi nhạc vá»›i biên chế nhÆ° sau: ÄÆ°á»ng thượng chi nhạc gồm: trống treo lá»›n, Biên khánh, Biên chung, đàn Cầm, đàn Sắt, Sinh, Tiêu, Quản, Thược, Chúc, Ngữ, Huân, Trì; ÄÆ°á»ng hạ chi nhạc gồm có phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng treo, Không hầu, Tỳ Bà, Quản cổ, Quản địch.

Tuy nhiên, sang thế ká»· XVI, XVII và đặc biệt vào giai Ä‘oạn cuối triá»u Lê, âm nhạc cung đình dần dần Ä‘i vào suy thoái. Biên chế các dàn nhạc bị thu hẹp, Nhã nhạc và Tục nhạc không còn phân biệt rõ rệt nhÆ° trÆ°á»›c nữa, thậm chí má»™t số dàn nhạc dân gian còn được Ä‘Æ°a vào chÆ¡i trong cung đình.

Khi triá»u đại nhà Nguyá»…n (1802-1945) lên kế vị, tình hình trên được cải thiện. Vào ná»­a đầu thế ká»· XIX, tình hình kinh tế, chính trị, xã há»™i ổn định đã tạo Ä‘iá»u kiện cho văn hoá nghệ thuật phát triển, đặc biệt dÆ°á»›i triá»u vua Minh Mạng (1820-1840), Thiệu Trị (1841-1847) và Tá»± Äức (1848-1883).

Âm nhạc cung đình được nhà vua coi trá»ng và giao cho Bá»™ Lá»… tổ chức nhiá»u loại âm nhạc cung đình. Bấy giá» triá»u đình quy định 7 thể loại âm nhạc: Giao nhạc, Miếu nhạc, NgÅ© tá»± nhạc, Äại Triá»u nhạc, ThÆ°á»ng triá»u nhạc, Yến nhạc, Cung trung nhạc.

Sá»­ dụng trong các loại nhạc này là do các quan trong bá»™ Lá»… biên soạn, có ná»™i dung phù hợp vá»›i từng cuá»™c lá»… của triá»u đình. Chẳng hạn, trong lá»… Tế giao, có 10 nhạc chÆ°Æ¡ng mang chữ Thành (nghÄ©a là: nên việc, thành công, thành tá»±u) bao gồm: An thành tri chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong má»i sá»± được yên ổn và thành công) được diá»…n tấu trong lá»… rÆ°á»›c thần vá»; Triệu Thành tri chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong sá»± khởi đầu tốt đẹp) được diá»…n tấu trong lá»… dâng ngá»c lụa; Äăng thành chi chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong sá»± dâng hiến thành công): lá»… dâng vật tế (mâm thịt tế); Mỹ thành chi trÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong Ä‘iá»m lành): à hiến lá»… (tuần rượu thứ hai); VÄ©nh Thành chi chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong sá»± thành công lâu dài): chung hiến lá»… (tuần rượu thứ ba); Doãn thành chi chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong sá»± bằng lòng của thần): tấu khi hạ cá»—; Hy thành chi chÆ°Æ¡ng (Khúa hát cầu mong thần phù há»™, giúp đỡ): tấu khi tiá»…n thần Ä‘i; Há»±u Thành chi chÆ°Æ¡ng (khúc hát cầu mong thần phù há»™, giúp đỡ): tấu khi đốt đồ cúng; Khánh thành chi chÆ°Æ¡ng (khúc hát bày tá» niá»m vui mừng sau sá»± thành công của cuá»™c tế lá»…): tấu khi vua vá» cung. Các nhạc chÆ°Æ¡ng được hát lên vá»›i sá»± phụ hoạ của dàn nhạc, cùng sá»± tham gia của múa Bát dật (gồm 64 văn sinh và 64 võ sinh), tạo nên má»™t khung cảnh hoành tráng, trang trá»ng.

TÆ°Æ¡ng tá»±, trong lá»… tế Xã tắc có 7 nhạc chÆ°Æ¡ng mang chữ Hoà (nghÄ©a là sá»± hài hoà- harmony), tế Lịch đại đế vÆ°Æ¡ng có 6 nhạc chÆ°Æ¡ng mang chữ Huy (nghÄ©a là sá»± tốt lành), tế văn miếu có 6 nhạc chÆ°Æ¡ng mang chữ Văn (nghÄ©a là có há»c vấn- educated), lá»… Äại triá»u dùng 5 bài mang chữ Bình (nghÄ©a là sá»± hòa bình- Peace), Lá»… vạn thá» dùng 7 bài mang chữ Thá» (nghÄ©a là sống lâu- longevity), lá»… Äại Yến dùng 5 bài mang chữ Phúc (nghÄ©a là may mắn- happiness) vv...

Bên cạnh số lượng phong phú các nhạc chÆ°Æ¡ng, có thể nói đây còn là thá»i Ä‘iểm nở rá»™ của các dàn nhạc cung đình. So vá»›i các thá»i đại trÆ°á»›c, triá»u đình Nguyá»…n đã cho bổ sung thêm nhiá»u loại dàn nhạc nhÆ° Nhã nhạc, Huyá»n nhạc, Ti Trúc Tế nhạc, Ty chung, Ty Khánh, Ty Cổ. Biên chế các dàn nhạc cÅ©ng được mở rá»™ng hÆ¡n trÆ°á»›c, má»™t số quy mô rất lá»›n.

Cụ thể các dàn nhạc thá»i kỳ này có biên chế nhÆ° sau (Theo Ná»™i các triá»u Nguyá»…n, Khâm định Äại Nam Há»™i diá»…n SÆ° lệ giữa thế ká»· XIX): Huyá»n nhạc: gồm 26 nhạc cụ: 1 kiến cổ, 1 bác chung, 1 đặc khánh, 1 bá»™ biên chung, 1bá»™ biên khánh, 1 bác phụ, 1 chúc, 1 trống, 2 đàn Cầm, 2 đàn Sắt, 2 bài tiêu, 2 tiêu, 2 địch, 2 Sinh, 2 Huân, 2 Trì, 2 Phách bản. Äại nhạc gồm 42 nhạc cụ: 20 trống, 8 minh già, 4 câu giốc (tù và bằng sừng trâu), 4 sa la, 4 tiểu sa, 2 hải loa (tù và bằng ốc biển). Nhã nhạc gồm 8 nhạc cụ: 1 trống bản, 1 tỳ bà, 1 đàn nguyệt, 1 đàn nhị, 2 địch, 1 tam âm, 1 phách tiá»n. Ti trúc tế nhạc: gồm 8 ca sinh và 8 nhạc công. Ty chung- Ty khánh: gồm 6 nhạc công chÆ¡i các nhạc cụ: bác chung, đặc khánh, biên chung, biên khánh. Ty cổ: gồm 7 nhạc công.

Nhã nhạc trong truyá»n thống văn hóa của cá»™ng đồng có liên quan (cá»™ng đồng Huế):

TrÆ°á»›c khi trở thành kinh đô của Việt , Huế đã từng là Thủ phủ của Äàng Trong (phần đất phía của Việt ) trong suốt hÆ¡n 200 năm. Lúc bấy giá», văn hóa Huế vữa kế thừa văn hóa Thăng Long, tiếp thu văn hoá miá»n Trung và bên ngoài để sáng tạo nên má»™t ná»n văn hóa - văn hóa Phú Xuân.

Trong giai Ä‘oạn này, giai cấp quý tá»™c đã manh nha hình thành, dẫn đến sá»± xuất hiện của má»™t số hình thức ca múa nhạc trong các dinh phủ để phục vụ cho nhu cầu giải trí của giá»›i quý tá»™c. Nhiá»u Ä‘iệu múa cung đình hiện còn nhÆ° Nữ tÆ°á»›ng xuất quân, Äấu chiến thắng Phật, Tam Quốc- Tây Du... đã xuất hiện ngay từ thá»i này.

Nghệ thuật Tuồng cũng được giới quý tộc hết sức ưa chuộng, trong các dinh phủ đã cho thành lập những đội diễn gồm những diễn viên Tuồng chuyên nghiệp.

Tình trạng chính quy hoá, chuyên nghiệp hóa ngày càng cao này đã tạo Ä‘iá»u kiện thuận lợi cho việc thành lập hình thức âm nhạc cung đình Huế vào đầu thế ká»· XIX, khi Huế trở thành kinh đô của toàn bá»™ lãnh thổ Việt Nam dÆ°á»›i thá»i nhà Nguyá»…n.


Âm nhạc cung đình Việt bắt nguồn từ âm nhạc dân gian, chá»n lá»c, tinh chế và nâng cao cho phù hợp vá»›i lối sống và lá»… nghi của cung đình. Có thể nói âm nhạc cung đình mang âm hưởng của âm nhạc dân gian Việt Nam.

Bên cạnh đó, trong quá trình phát triển, âm nhạc cung đình Việt Nam có tiếp thu ảnh hưởng của âm nhạc cung đình Trung Hoa (ví dụ nhÆ° quan niệm vá» vÅ© trụ và nhân sinh liên quan đến âm dÆ°Æ¡ng ngÅ© hành...) và ná»n âm nhạc Cham Pa. Äây cÅ©ng chính là nét tÆ°Æ¡ng đồng chung của văn hoá phÆ°Æ¡ng Äông.

Nhã nhạc mang bản sắc văn hoá đậm nét, mang âm Ä‘iệu đặ trÆ°ng, thể hiện phong cách, tâm hồn, bản sắc Việt nói chung và Huế nói riêng. Nhã nhạc là má»™t trong những đại diện của văn hoá cung đình Huế. Vá» mặt âm nhạc há»c, Nhã nhạc có mối liên hệ gần gÅ©i vá»›i âm nhạc dân gian Huế, nhÆ° việc cùng áp dụng má»™t số loại hÆ¡i nhạc đặc trÆ°ng nhÆ° hÆ¡i Khách, hÆ¡i Dá»±ng.

Trong âm nhạc truyá»n thống Việt Nam, hÆ¡i nhạc được cấu thành bởi yếu tố thang âm và các hình thức trang Ä‘iểm chữ nhạc phù hợp vá»›i ngữ Ä‘iệu giá»ng nói của từng địa phÆ°Æ¡ng. Vì vậy, hÆ¡i nhạc phản ánh rất rõ nét bản sắc văn hóa âm nhạc riêng của vùng Huế. Vá»›i việc áp dụng các loại hÆ¡i nhạc của Huế, Nhã nhạc thể hiện rõ bản sắc văn hóa Huế, đặc biệt là văn hóa cung đình. Tính Æ°u việt của Nhã nhạc còn được thể hiện ở chá»— nó đã gây ảnh hưởng không nhỠđến nhiá»u loại hình âm nhạc khác trong vùng nhÆ° Ca Huế, nhạc Tuồng, nhạc múa cung dình. Và, vượt ra khá»i vùng đất khai sinh ra nó, Nhã nhạc đã lan toả vào miá»n Nam để khai sinh ra những hình thức nghệ thuật biểu diá»…n má»›i, đó là loại hình Ä‘á»n ca tài tá»­ (má»™t loại nhạc thính phòng) và hình thức sân khấu Cải lÆ°Æ¡ng vốn rất phổ biến trên toàn quốc trong mấy thập ká»· qua.

Nhã nhạc có các chức năng văn hoá, xã há»™i, biểu tượng sấu sắc. Äây là má»™t loại hình âm nhạc bác há»c, phản ánh nhận thức, thẩm mỹ nghệ thuật của giai cấp quý tá»™c xã há»™i phong kiến, má»™t thành phần đóng vai trò chủ đạo trong xã há»™i Việt Nam suốt hÆ¡n 10 thế ká»· (từ thế ká»· X đến thế ká»· XIX).

Bên cạnh đó, nhã nhạc còn là má»™t thành tố của các cuá»™c tế lá»…, lá»… cung đình nhÆ° Tế Giao, Tế Miếu, Lá»… Äại triá»u, ThÆ°á»ng triá»u; là phÆ°Æ¡ng tiện văn hoá giúp con ngÆ°á»i giao tiếp vá»›i thế giá»›i thần linh; là má»™t biểu tượng của vÆ°Æ¡ng triá»u, của sá»± bình yên cho cả quốc gia. Nhã nhạc được coi là má»™t kiệt tác sáng tạo. Trong khi các thể loại âm nhạc khác ở Việt Nam Ä‘á»u là sáng tạo của địa phÆ°Æ¡ng thì Nhã nhạc là loại hình duy nhất mang tính chất quốc gia.

Nhã nhạc từng là quốc nhạc của triá»u đình quân chủ, được sá»± quan tâm, chăm sóc đặc biệt của triá»u đình nên nó mang những giá trị nổi bật vá» mặt lịch sá»­ và nghệ thuật. Vá»›i chức năng phục vụ các nghi lá»… của triá»u đình và là phÆ°Æ¡ng tiện giao tiếp vá»›i thế giá»›i thần linh, Nhã nhạc mang tính triết lý cao. Nó thể hiện những quan niệm vá» vÅ© trụ và nhân sinh của ngÆ°á»i Việt Nam nói riêng và phÆ°Æ¡ng Äông nói chung, chẳng hạn quan niệm vá» má»™t thế giá»›i siêu hình, ở đó Trá»i Äất, các thần linh và tổ tiên ngá»± trị; trong văn hoá của ngÆ°á»i Việt cổ; tÆ° tưởng Tôn quân...

Những quan niệm trên được biểu lá»™ rất rõ trong kết cấu các biên chế dàn nhạc, trong các Ä‘á»™ng tác múa cÅ©ng nhÆ° trong ná»™i dung các bài bản âm nhạc. Là loại hình âm nhạc nghi lá»…, Nhã nhạc có tính trang trá»ng, hoành tráng, phù hợp vá»›i các cuá»™c lá»… long trá»ng của triá»u đình.

Các dàn nhạc cung đình Việt Nam thÆ°á»ng có quy mô lá»›n và được cÆ¡ cấu rất chặt chẽ, trong đó, vai trò của bá»™ gõ, đặc biệt là nhạc cụ trống (trống Trung, trống Chiến đối vá»›i đại nhạc và trống Bảng đối vá»›i Tiểu nhạc) rất quan trá»ng. Trống là nhạc cụ chủ chốt, giữ chức năng là ngÆ°á»i dẫn Ä‘Æ°á»ng cho toàn dàn nhạc.

Bằng những mô hình tiết tấu có quy Æ°á»›c (gá»i là các câu thủ, câu vỹ), trống báo hiệu cho các nhạc công trong dàn nhạc lúc nào thì bắt đầu cá»­ nhạc, đánh những bài bản gì và lúc nào thì kết thúc bản nhạc. Vì thế, trống được xem nhÆ° ngÆ°á»i chỉ huy đối vá»›i các dàn nhạc cung đình.

Vá»›i vai trò là má»™t thành tố của cuá»™c lá»…, Nhã nhạc là loại nhạc không tồn tại Ä‘á»™c lập mà gắn bó vá»›i quy trình của nghi lá»…. Äiá»u này đòi há»i nhạc công phải bám theo từng tiết lá»… để cá»­ nhạc nhằm tạo ra sá»± hài hoà vỠâm thanh.

Mặt khác, các bài bản Nhã nhạc luôn là những bản hợp tấu nhiá»u nhạc cụ, có lúc có cả sá»± tham gia của múa và hát. Do đó, nó đòi há»i tối Ä‘a sá»± phối hợp của hàng trăm nhạc công, ca công và diá»…n viên tham gia diá»…n tấu trong cuá»™c lá»….

Nhạc cung đình thÆ°á»ng có quy mô lá»›n và có sá»± tham gia của các nhiá»u loại nhạc cụ: kèn bóp, sáo trúc, nhị, thập lục, bầu, tam, tỳ bà và bá»™ gõ thanh la, sênh tiá»n, phách, trống chầu, trống chiến...

Các dàn nhạc và nhạc cụ của Nhã nhạc Ä‘a dạng và quy mô lá»›n, chẳng hạn Huyá»n nhạc có 26 nhạc công, Äại nhạc có đến 43 nhạc công. Các nhạc khí sá»­ dụng có âm sắc Ä‘a dạng, phong phú vá»›i đầy đủ tiếng kim, tiếng thổ, tiếng tÆ¡, tiếng trúc, tiếng da,... tạo nên những âm thanh trầm bổng, trong đục khác nhau.

Vì vậy khi hòa tấu, má»—i nhạc cụ của dàn nhạc Ä‘á»u nghe được rõ ràng mà không nhạc cụ nào lấn át nhạc cụ nào. Nhã nhạc Việt Nam có các hệ thống hÆ¡i nhạc phong phú nhÆ° hÆ¡i Khách (Bắc), hÆ¡i Bằng, hÆ¡i Dung, hÆ¡i Nam, nó có khả năng diá»…n đạt tốt các sắc thái âm nhạc khác nhau.

Nhã nhạc Việt có hệ thống các bài bản rất phong phú. Chỉ riêng hệ thống nhạc chÆ°Æ¡ng đã có đến hàng trăm bản, ngoài ra còn có các bài bản khí nhạc dành cho Tiểu nhạc, Äại nhạc, Huyá»n nhạc,... Kỹ thuật diá»…n tấu trong Nhã nhạc hết sức tinh vi, đòi há»i má»™t trình Ä‘á»™ chuyên nghiệp cao.

Nói đến Nhã nhạc Việt là nói đến kỹ thuật biểu diá»…n khí nhạc, trong đó má»—i nhạc cụ Ä‘á»u áp dụng má»™t mức Ä‘á»™ kỹ thuật Ä‘iêu luyện nhất định. Chẳng hạn đối vá»›i các nhạc cụ dây, các kỹ thuật nhÆ° rung, vá»—, vuốt, nhấn, vê được áp dụng nhÆ° là những nguyên tắc để tạo nên vẻ đẹp của giai diệu và bản sắc văn hóa trong âm nhạc. Äối vá»›i Kèn Bóp, má»™t nhạc cụ nằm trong hệ thống Äại nhạc, tiếp hÆ¡i là má»™t rất tinh tế, đòi há»i ở nhạc công má»™t quá trình luyện tập hÆ¡i thở rất lâu dài và công phu.

Kỹ thuật tiếp hÆ¡i nghÄ©a là khi sắp hết má»™t luồng hÆ¡i, nhạc công phồng hai má rồi ép dần hai má để hÆ¡i vẫn thổi vào dăm kèn, trong khi đó, mÅ©i hít thật nhanh và nhiá»u hÆ¡i vào phổi để rồi lại tiếp tục vận hÆ¡i lên để thổi hÆ¡i vào dăm kèn. Cứ nhÆ° vậy, luồng hÆ¡i thổi vào dăm kèn không bao giỠđứt quãng, tiếng kèn không bao giá» ngắt. Kỹ thuật này cho phép nhạc công chÆ¡i những Ä‘oạn nhạc dài vô kể mà không cần phải dừng lại dể lấy hÆ¡i.

Vá»›i nhạc cụ sáo trúc (thuá»™c Tiểu nhạc), kỹ thuật reo cÅ©ng đòi há»i má»™t trình Ä‘á»™ kỹ thuật Ä‘iêu luyện. Muốn thá»±c hiện kỹ thuật này, hai môi của nhạc công hÆ¡i khép lại, mặt trên đầu lưỡi hÆ¡i chạm vào hàm trên, rồi phát hÆ¡i thật mạnh cho lưỡi rung thật Ä‘á»u.

Luồng hơi bị rung manh tia vào thành miệng lỗ thổi tạo ra những âm thanh nghe như tiếng vê ở nhạc khí dây gảy. Và đối với trống, nhạc công có thể tạo ra những hiệu quả nghe như tiếng gió lướt nhẹ, hoặc những cuộn khói kỳ lạ bay lên tận chín tầng mây, nơi có thần linh ngự trị...

Bên cạnh đó, kỹ thuật hoà tấu cũng cần có một trình độ điêu luyện rất cao. Trong quá trình hoà tấu, nhạc công phải chú ý lắng nghe nhau, nhất là nghe tiếng trống báo hiệu để vào thủ, ra vĩ thật nhịp nhàng, ăn ý. Chính vì thế, diễn tấu nhã nhạc phải là những nhạc công chuyên nghiệp, có quá trình lâu dài và công phu.

Là má»™t loại hình nghệ thuật gắn vá»›i cuá»™c sống của cung đình qua nhiá»u triá»u đại Lý, Trần, Lê, Nguyá»…n...và tồn tại đến tận hôm nay là má»™t bằng chứng Ä‘á»™c đáo vá» mặt sáng tạo nghệ thuật.

Truyá»n thống văn hoá đó đã được duy trì và phát triển qua cả nghìn năm lịch sá»­ của dân tá»™c và phần nào được lÆ°u truyá»n cho tá»›i ngày nay. Những giá trị này được thể hiện rất đậm nét trong các cuá»™c tế lá»… dân gian của ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng.

Kể từ khi triá»u đình Nguyá»…n rÆ¡i vào tình trạng suy thoái trÆ°á»›c nạn ngoại xâm cuối thế ká»· XIX, âm nhạc cung đình cùng các sinh hoạt văn hoá truyá»n thống khác của triá»u đình cÅ©ng dần dần phôi pha.

Cuối thá»i Nguyá»…n, triá»u đình chỉ còn duy trì 2 loại dàn nhạc là Äại nhạc và Tiểu nhạc vá»›i các nhạc cụ nhÆ° sau: Äại nhạc gồm: trống, kèn, mõ, bồng, xập xoã; Tiểu nhạc gồm: trống bản, đàn Tỳ bà, Äàn Nhị, đàn Tam, Äịch, Tam âm, Phách tiá»n. Bên cạnh đó, vá»›i sá»± ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ của văn hoá phÆ°Æ¡ng Tây, đặc biệt là văn hoá Pháp, triá»u đình cho du nhập dàn Quân nhạc của phÆ°Æ¡ng Tây. Äến khi chế Ä‘á»™ quân chủ Việt Nam chấm dứt vào năm 1945, âm nhạc cung đình Huế mất vị trí chức năng xã há»™i, môi trÆ°á»ng diá»…n xÆ°á»›ng nguyên thuá»· Ä‘i vào suy thoái có nguy cÆ¡ thất truyá»n.

Trong những năm gần đây, nÆ°á»›c ta đã chú trá»ng đến công tác phục hồi nhã nhạc, cụ thể là từ năm 1993-1995, sau khi di sản kiến trúc Huế được UNESCO công nhận là di sản văn hoá nhân loại, má»™t dá»± án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá Huế đã được đệ trình Chính phủ Việt Nam.

Ngày 12/2/1996, Chính phủ Việt Nam đã có Quyết định phê duyệt dự án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di tích cố đô Huế 1996- 2010, trong đó mục tiêu bảo tồn di sản văn hoá phi vật thể cung đình Huế là một trong ba mục tiêu chính của Dự án.

Ngày 24/7/2005, Chính phủ Việt Nam đã có công văn vá» việc lập hồ sÆ¡ Âm nhạc cung đình Việt Nam: Nhã nhạc là loại hình âm nhạc truyá»n thống tiêu biểu của Việt Nam để Ä‘á» nghị UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản Văn hóa Phi vật thể và Truyá»n khẩu của nhân loại đợt 2, năm 2003.

Tháng 11 năm 2003, Nhã nhạc (triá»u Nguyá»…n) đã được UNESCO ghi tên vào danh mục Các Kiệt tác Di sản phi vật thể của nhân loại.

Nguồn: Cpv.org.vn
http://hoisuhoc.vn/thongtinsuhoc.asp?id=197

 


 Äăng Nhập 




bogddt 1275359403_Portfolio 1275359468_Book 1275359498_adept_installer  hanhchinh
Tuyển Sinh
 Tuyển Dụng
 Giáo Trình
 ThÆ° Viện Phần Má»m
Góc Cao Há»c