08/04/2009
Việc chÃnh phủ của tân Thủ tÆ°á»›ng Israel Benjamin Netanyahu tuyên thệ nháºm chức hôm 31/3 đã trở thà nh má»™t trong những sá»± kiện khiến dÆ° luáºn thế giá»›i đặc biệt quan tâm, nhất là khi sá»± kiện nà y có liên quan chặt chẽ đến tiến trình hòa bình Trung Äông và chÃnh sách của Tổng thống Mỹ Barack Obama tại đây. Vá»›i 74 ghế trong Quốc há»™i, liên minh trung hữu do đảng Likud dẫn đầu đã vượt xa mức cần thiết theo Hiến định (61/120 ghế Quốc há»™i) để thà nh láºp chÃnh phủ, và đã được Quốc há»™i phê chuẩn chiá»u ngà y 31/3 vá»›i 69 phiếu thuáºn, 45 phiếu chống (có 5 phiếu trắng). Dẫn đầu liên minh là đảng Likud vá»›i 27 ghế, nắm giữ 15 chức bá»™ trưởng trong ná»™i các. Kế đến là đảng Yisrael Beiteinu chiếm 15 ghế trong Quốc há»™i, 5 ghế bá»™ trưởng; Công đảng đứng thứ 3 vá»›i 13 ghế Quốc há»™i và 5 ghế bá»™ trưởng. Äáng chú ý là đảng tôn giáo cá»±c hữu Shas vá»›i 11 ghế Quốc há»™i đã nháºn được đến 4 ghế bá»™ trưởng; còn đảng nhá» Beit Yahudi (Ngôi nhà Do Thái) vá»›i 3 ghế Quốc há»™i cÅ©ng được 1 ghế Bá»™ trưởng, trong khi United Torah Judaism có tá»›i 5 ghế trong Quốc há»™i nhÆ°ng không có được ghế bá»™ trưởng nà o. Nhìn và o danh sách thà nh viên của liên minh nêu trên, giá»›i quan sát cho rằng chÃnh phủ của ông Netanyahu quá cồng ká»nh và việc có nhiá»u hệ phái chÃnh trị (trung dung, trung hữu và cá»±c hữu) đứng chung trong má»™t liên minh nhÆ° thế sẽ gây ra vô và n khó khăn khi ông triển khai các chÃnh sách đối ngoại ở khu vá»±c Trung Äông, nhất là các vấn Ä‘á» vá» Ä‘Ã m phán hòa bình vá»›i ngÆ°á»i Palestine và Syria cÅ©ng nhÆ° việc đối xá» nhÆ° thế nà o vá»›i Iran trong bối cảnh Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) Ä‘ang hÆ°á»›ng theo má»™t giải pháp má»›i là đối thoại trá»±c tiếp để lôi kéo Iran.
Vá»›i việc có quá nhiá»u đảng cánh hữu và cá»±c hữu tham gia (chỉ có Công đảng của ông Ehud Barak là theo Ä‘Æ°á»ng lối trung dung), chÃnh phủ má»›i ở Israel Ä‘ang nghiêng hẳn vá» phÃa hữu, và điá»u nà y tất nhiên có ảnh hưởng không nhỠđến tiến trình hòa bình giữa Israel vá»›i ngÆ°á»i Palestine và vá»›i ngÆ°á»i Aráºp nói chung. Ngà y 1/4, ngay sau khi tiếp nháºn bà n giao từ ngÆ°á»i tiá»n nhiệm Tzipi Livni, tân Bá»™ trưởng Ngoại giao Avigdor Lieberman (thủ lÄ©nh đảng cá»±c hữu Yisrael Beiteinu) đã nổ phát pháo đầu tiên vá» chÃnh sách cứng rắn của ChÃnh phủ Israel khi tuyên bố không công nháºn tÃnh hiệu lá»±c của thá»a thuáºn Annapolis (ký kết tại Há»™i nghị Annapolis tháng 11/2007 tại thà nh phố Annapolis, Mỹ, cam kết đạt mục tiêu thá»a thuáºn khung vá» việc thà nh láºp Nhà nÆ°á»›c Palestine và o cuối năm 2008). Lieberman còn nói thêm rằng ChÃnh phủ Israel chỉ công nháºn những cam kết thể hiện trong Lá»™ trình hòa bình do nhóm "bá»™ tứ" bảo trợ. Ở má»™t mức Ä‘á»™ nà o đó, những gì ông Lieberman phát biểu phản ánh ý muốn của Thủ tÆ°á»›ng Netanyahu. Trong bà i phát biểu ra mắt chÃnh phủ trÆ°á»›c Quốc há»™i, ông Netanyahu đã bảo đảm vá»›i ngÆ°á»i Palestine rằng "ná»n hòa bình vá»›i ngÆ°á»i Israel là có thể". Tuy nhiên, khả năng "có thể" của ná»n hòa bình đó sẽ nhÆ° thế nà o thì dÆ°á»ng nhÆ° rất khó xác định bởi thái Ä‘á»™ ỡm á» của chÃnh phủ má»›i. Ngay trong bà i phát biểu ấy, ông Netanyahu đã không hỠđả Ä‘á»™ng gì đến việc tiếp tục thá»±c thi thá»a thuáºn Annapolis, cÅ©ng chẳng nghe ông nói gì đến giải pháp "2 nhà nÆ°á»›c" - má»™t trong những Ä‘iá»u khoản quan trá»ng ghi trong Lá»™ trình hòa bình (Road Map) do "Bá»™ tứ" (gồm LHQ, EU, Nga, Mỹ) bảo trợ. Äiá»u mà ông Netanyahu tuyên bố mạnh mẽ nhất chÃnh là chÃnh sách cứng rắn đối vá»›i Iran, xem Iran là "mối Ä‘e dá»a lá»›n nhất". Hẳn nhiên, Palestine và các nÆ°á»›c Aráºp nói chung Ä‘ang có phản ứng tiêu cá»±c vá»›i chÃnh phủ má»›i ở Israel. Còn Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas thì đã bà y tá» sá»± thất vá»ng khi thấy thủ tÆ°á»›ng má»›i của Israel không chấp nháºn giải pháp "2 nhà nÆ°á»›c", đồng nghÄ©a vá»›i cuá»™c đấu tranh già nh Ä‘á»™c láºp của ngÆ°á»i Palestine sẽ kéo dà i hÆ¡n và khó khăn hÆ¡n. Äiá»u nà y có thể thấy rõ qua tiến trình thÆ°Æ¡ng lượng thà nh láºp chÃnh phủ của ông Netanyahu. Äối vá»›i Washington, việc chÃnh phủ thiên hữu của ông Netanyahu nháºm chức vá»›i thái Ä‘á»™ phá»›t lá» giải pháp "2 nhà nÆ°á»›c" Ä‘ang tạo ra má»™t mối quan ngại tháºt sá»±. DÆ° luáºn báo chà Mỹ Ä‘ang đặt câu há»i liệu chÃnh quyá»n Mỹ có "hợp tác" được vá»›i chÃnh quyá»n má»›i ở Israel không khi mà nhiá»u chÃnh sách của nó không chỉ phá bá» nhiá»u ná»— lá»±c của chÃnh quyá»n Mỹ trÆ°á»›c đây mà còn Ä‘ang mâu thuẫn vá»›i chÃnh sách má»›i của Tổng thống Barack Obama tại Trung Äông. Những Ä‘á»™ng thái kể từ khi nháºm chức của chÃnh quyá»n Obama cho đến nay Ä‘á»u cho thấy Washington Ä‘ang theo Ä‘uổi Ä‘Æ°á»ng lối dùng đối thoại ngoại giao thay cho đối đầu cứng rắn để giải quyết các vấn Ä‘á» gay cấn trong khu vá»±c, nhÆ° hòa bình giữa ngÆ°á»i Israel vá»›i Palestine, hòa bình vá»›i Syria, vấn Ä‘á» hạt nhân của Iran... Äây sẽ là vấn đỠđược đặt lên hà ng đầu trong nghị trình là m việc khi ông Netanyahu tiếp Äặc sứ Mỹ tại Trung Äông George Mitchell và o ngà y 16/4 tá»›i. Chắc chắn, cuá»™c "ra mắt" sẽ không dá»… dà ng cho cả 2 bên, vì dù sao ảnh hưởng của Israel đối vá»›i chÃnh trÆ°á»ng Mỹ cÅ©ng còn khá mạnh. Sau khi gây ra cuá»™c tà n sát kinh hoà ng tại Dải Gaza và o cuối tháng 12/2008 và đầu tháng 1/2009, và hà ng loạt chÃnh sách Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng ngạo mạn khác, Israel đã tá»± đặt mình và o thế bị cô láºp bởi cá»™ng đồng quốc tế. Từ khi tiến hà nh Ä‘Ã m phán thà nh láºp chÃnh phủ, ông Netanyahu đã được kỳ vá»ng là sẽ giúp Ä‘Æ°a Israel ra khá»i thế cô láºp đó. NhÆ°ng vá»›i Ä‘Æ°á»ng lối, chÃnh sách mâu thuẫn vá»›i Ä‘Æ°á»ng lối má»›i của Mỹ và EU, Ä‘iá»u đó quả là khó vô cùng. Và hòa bình cho khu vá»±c Trung Äông cÅ©ng vì thế mà cà ng khó đạt hÆ¡n
Trương Hùng (tổng hợp) http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hautruong/2009/4/69091.cand
|