Không giống nhÆ° cá»±u Ngoại trưởng Colin Powell, cá»±u Bá»™ trưởng Quốc phòng Donald Rumsfeld không xuất hiện trong những chÆ°Æ¡ng trình phá»ng vấn ngà y Chủ nháºt trên truyá»n hình Mỹ hay Ä‘i khắp đất nÆ°á»›c để Ä‘á»c diá»…n văn ở những quảng trÆ°á»ng đông nghịt ngÆ°á»i. Donald Rumsfeld không thà nh láºp má»™t trung tâm cố vấn nhÆ° cá»±u Ngoại trưởng Condoleezza Rice, Cố vấn An ninh quốc gia Stephen Hadley hay Bá»™ trưởng An ninh ná»™i địa Michael Chertoff.
Khi trở vá» vị trà của má»™t công dân Mỹ bình thÆ°á»ng, Rumsfeld rút lui vá» căn nhà trên vùng Bá» Äông ở Maryland và nông trại của ông ở Taos, bang New Mexico, chỉ Ä‘i ăn trÆ°a vá»›i những đồng nghiệp và bạn bè cÅ©. Và , ở tuổi 78, Rumsfeld cÅ©ng mắc phải những bệnh thông thÆ°á»ng của tuổi già nhÆ° bao ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng khác, đồng thá»i cÅ©ng trải qua và i lần phẫu thuáºt chữa bệnh liên quan đến khá»›p. NhÆ°ng cuối cùng rồi Rumsfeld cÅ©ng chịu bÆ°á»›c ra khá»i bóng tối. Ông có má»™t trang trên Facebook, xuất hiện Ä‘á»u đặn trên Twitter và nổi đình nổi đám nhất là cuốn hồi ký "Biết và chÆ°a biết".
Trong hồi ký, Rumsfeld duyệt lại lịch sá» của chÃnh quyá»n Bush vá» má»i vấn Ä‘á» từ Iraq đến nhà tù nổi tiếng Guantanamo. Rumsfeld được coi là má»™t trong những nhân váºt được bà n đến nhiá»u nhất trong ká»· nguyên của George W. Bush và chắc hẳn má»i ngÆ°á»i từ lâu đã mong ngóng sá»± xuất hiện cuốn hồi ký của ông.
Cá»±u Bá»™ trưởng Quốc phòng thừa nháºn: “Tin tưởng má»™t ná»— lá»±c ngoại giao hung hăng Ä‘i kèm vá»›i sá»± Ä‘e dá»a sá» dụng vÅ© lá»±c có thể thuyết phục Saddam Hussein cùng vá»›i những ngÆ°á»i thân cáºn của ông ta tìm kiếm con Ä‘Æ°á»ng sống lÆ°u vong".
NhÆ°ng thay và o đó, lịch sỠđã cho thấy Rumsfeld trở thà nh má»™t nhân váºt chủ chốt trong ý đồ xâm lược Iraq của chÃnh quyá»n Bush dẫn đến sá»± sụp đổ của chÃnh quyá»n Saddam Hussein và cái chết của ông cùng vá»›i hÆ¡n 4.400 binh sÄ© Mỹ thiệt mạng.
Rumsfeld không ngần ngại kể lại chuyện ông đã yêu cầu chÆ°Æ¡ng trình thông tin vá» WMD nhÆ° thế nà o trong cuá»™c xâm lược của Mỹ và o Iraq năm 2003. Ông nói ông hết sức cố gắng để có được thông tin tình báo chÃnh xác nhÆ°ng rồi ông vẫn mắc sai lầm. Rumsfeld viết ông rất tức giáºn khi bị chÃnh quyá»n Bush đã lừa dối ông vá» WMD ở Iraq, song cho dù biết Saddam không sở hữu WMD ông cÅ©ng ủng há»™ chiến tranh chống Iraq.
Rumsfeld tiết lá»™ rằng, ông đã thúc giục Mỹ tấn công quân sá»± xuống má»™t địa Ä‘iểm tình nghi có vÅ© khà hóa há»c ở miá»n Bắc Iraq và o năm 2003, và ông muốn cuá»™c tấn công nói trên được bố trà thá»i gian trùng hợp vá»›i việc ông Colin Powell lôi kéo Há»™i đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ủng há»™ kế hoạch chiến tranh nà y. Äịa Ä‘iểm tình nghi nà y chứa má»™t cÆ¡ sở đặt ngầm dÆ°á»›i lòng đất để thá» nghiệm vÅ© khà hóa há»c. Ông gá»i nó là má»™t "hoạt Ä‘á»™ng khủng bố khá lá»›n".
Vụ tấn công trước chiến tranh không hỠdiễn ra, nhưng địa điểm ấy cũng đã bị tấn công trong những ngà y đầu cuộc chiến tranh mà Tổng thống George W. Bush phát động hồi tháng 3/2003, khoảng 6 tuần sau cuộc nói chuyện của Powell trước Liên Hiệp Quốc. Mỹ không bao giỠtìm thấy bằng chứng đáng kể của một chương trình hoạt động sản xuất vũ khà hủy diệt hà ng loạt ở Iraq, nhưng đến nay Rumsfeld vẫn ảo tưởng rằng địa điểm gần biên giới Iran đó từng tồn tại trước khi cuộc chiến bắt đầu.
"Dù vá»›i bất cứ lý do gì, chÃnh quyá»n không bao giỠđược công bố những sá»± tháºt vá» má»™t cÆ¡ sở Ä‘ang sản xuất thứ "vÅ© khà giết ngÆ°á»i hà ng loạt - WMD" do bá»n khủng bố ở Iraq Ä‘iá»u hà nh", Rumsfeld viết.
Tại cuá»™c há»p Há»™i đồng An ninh Quốc gia ngà y 3/2/2003, trong đó Powell giá»›i thiệu sÆ¡ lược phần trình bà y sắp tá»›i của ông tại Liên Hiệp Quốc ngà y 5/2/2003, ông Rumsfeld Ä‘á» nghị Tổng thống Bush nên tấn công Khurmal trong thá»i gian Powell diá»…n thuyết, nhÆ°ng Powell cá»±c lá»±c phản đối. Khurmal là tên ngôi là ng gần địa Ä‘iểm bị tình nghi.
Trong bà i giải trình trÆ°á»›c Liên Hiệp Quốc, ông Powell mô tả địa Ä‘iểm tình nghi nhÆ° má»™t "Nhà máy sản xuất bom và chất Ä‘á»™c khủng bố", tên gá»i là Khurmal. Ông Rumsfeld nói Khurmal được váºn hà nh thông qua Ansar al-Islam, má»™t nhóm phiến quân Sunni có quan hệ vá»›i Abu Musab al-Zarqawi, má»™t kẻ cá»±c Ä‘oan ngÆ°á»i Jordan vá» sau lãnh đạo chi nhánh mạng lÆ°á»›i khủng bố Al-Qaeda tại Iraq.
Theo Rumsfeld, ông muốn tấn công địa Ä‘iểm tình nghi nà y trÆ°á»›c khi ông Powell kết thúc bà i giải trình tại New York, bởi nếu không địa Ä‘iểm nà y sẽ bị quên lãng. Powell không đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm của Rumsfeld, nếu tấn công trÆ°á»›c, chÃnh quyá»n Bush có thể đã thu được bằng chứng kết luáºn rằng Iraq có má»™t địa Ä‘iểm chế tạo vÅ© khà giết ngÆ°á»i hà ng loạt Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng.
Quả đúng nhÆ° dá»± kiến, ngay sau khi bà i phát biểu của Powell được trình bà y trÆ°á»›c Há»™i đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, nhiá»u tên khủng bố bá» chạy khá»i Khurmal. Má»™t phóng viên AP từng đến thăm địa Ä‘iểm nà y và i ngà y sau bà i phát biểu của Powell đã tìm thấy má»™t xưởng xây dá»±ng dở dang bằng bê tông giả có nhiá»u Ä‘Ã n ông ngÆ°á»i Kurd vÅ© trang táºn răng, thiết bị video - nhÆ°ng không còn dấu hiệu sản xuất vÅ© khà hóa há»c nà o nữa. Nhiá»u nÆ¡i trong khu vá»±c trên đã bị hủy hoại do tên lá»a Mỹ tấn công và o lúc mở mà n cuá»™c tấn công và o Iraq.