Khoa Ngữ Văn
  
việt nam há»c


KINH DOANH DU LỊCH TẠI CÃC ÄIỂM TÔN GIÃO, TÃN NGƯỠNG PDF Print E-mail
Monday, 11 May 2020 04:10

KINH DOANH DU LỊCH TẠI CÃC ÄIỂM TÔN GIÃO, TÃN NGƯỠNG

Ngày nay, “du lịch tâm linh†đang có xu hÆ°á»›ng phát triển ở nhiá»u quốc gia trên thế giá»›i. Việt Nam có hệ thống các công trình tôn giáo, tín ngưỡng Ä‘a dạng ở khắp các vùng miá»n. Äây là nguồn tài nguyên phong phú cho hoạt Ä‘á»™ng “du lịch tâm linh†phát triển tại đây. Tuy nhiên khi bắt đầu manh nha ở bất cứ khu vá»±c nào, sá»± phát triển của hoạt Ä‘á»™ng “du lịch tâm linh†cÅ©ng gặp phải những vấn Ä‘á» vÆ°á»›ng mắc được gây ra bởi những mâu thuẫn ná»™i tại ở Ä‘iểm đến. Bởi thế, bài viết hÆ°á»›ng đến việc giải quyết những vấn Ä‘á» tồn Ä‘á»ng tiêu biểu tại các công trình tôn giáo, tín ngưỡng khi có sá»± tham gia của hoạt Ä‘á»™ng du lịch để sá»± phát triển “du lịch tâm linh†ở Việt Nam diá»…n ra má»™t cách bá»n vững.

1.     Äặt vấn Ä‘á»:

Từ trÆ°á»›c đến nay ngÆ°á»i ta vẫn thấy được thế mạnh của các Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng trong kinh doanh du lịch. Các Ä‘iểm này luôn tiêu biểu cho giá trị văn hóa của má»™t quốc gia, dân tá»™c nên có sức hấp dẫn tá»± nhiên đối vá»›i du khách từ nÆ¡i khác đến. Còn đối vá»›i ngÆ°á»i dân trong vùng, đó là nÆ¡i há» thÆ°á»ng xuyên lui tá»›i cho những Æ°á»›c vá»ng vá» Ä‘á»i sống tinh thần. Khi cuá»™c sống của con ngÆ°á»i ngày càng Ä‘á» cao các giá trị tinh thần thì việc Ä‘i thăm viếng các công trình tôn giáo, tín ngưỡng để thưởng ngoạn cảnh quan thanh bình, xa rá»i thế tục, tham gia vào các hoạt Ä‘á»™ng tại đây nhÆ° nghe giảng kinh pháp, tá»a thiá»n, ăn chay, làm từ thiện … Ä‘ang trở thành má»™t xu hÆ°á»›ng của cuá»™c sống hiện đại. Hoạt Ä‘á»™ng “du lịch tâm linh†từ đó ra Ä‘á»i vá»›i ý nghÄ©a giúp du khách: “thăm viếng trái tim và tâm trí của những bậc hiá»n triết†(Cá»±u tổng thống Ấn Äá»™, tiến sỹ A. P. J Abdul Kalam), hÆ°á»›ng con ngÆ°á»i tá»›i thiện tâm.

Tuy nhiên, cùng vá»›i sá»± tham gia của hoạt Ä‘á»™ng du lịch là quá trình thÆ°Æ¡ng mại hóa các giá trị tâm linh, dẫn đến nhiá»u mâu thuẫn ná»™i tại. Äó là mâu thuẫn giữa những ngÆ°á»i tham gia vào hoạt Ä‘á»™ng tại các Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng khi mục đích của há» không đồng nhất. Äó là mâu thuẫn vá» việc sá»­ dụng và đáp ứng các dịch vụ cho du khách. Äó là mâu thuẫn vá» chi phí và đóng góp cho các công tác nảy sinh khi có hoạt Ä‘á»™ng du lịch. Äây là những vấn Ä‘á» tiêu biểu nhất mà khi xem xét khai thác bất cứ má»™t Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng nào phục vụ hoạt Ä‘á»™ng du lịch cần quan tâm giải quyết.

Việt Nam là quốc gia có tiá»m năng du lịch tâm linh rất lá»›n vá»›i hệ thống các đình, Ä‘á»n, chùa, miếu, quán, lăng … dá»c theo chiá»u dài của đất nÆ°á»›c, rá»™ng cùng 54 dân tá»™c anh em và sâu trong bốn ngàn năm lịch sá»­. Các nhà kinh doanh du lịch cÅ©ng Ä‘ang từng bÆ°á»›c khám phá và khai thác các giá trị này vá»›i má»™t số các công trình má»›i có quy mô nhÆ° khu Bái Äính Tràng An (Ninh Bình), khu Äại Nam Quốc Tá»± (Bình DÆ°Æ¡ng), công viên Tâm Linh (Äà Nẵng) … Äể việc kinh doanh du lịch tại cả các công trình cÅ© và má»›i Ä‘i đúng hÆ°á»›ng, bài viết Ä‘á» cập đến má»™t số vấn Ä‘á» vÆ°á»›ng mắc trên để các nhà quy hoạch, quản lý có được cái nhìn chiến lược trong từng bÆ°á»›c phát triển loại hình du lịch này ở nÆ°á»›c ta.

2.     Nội dung:

1)    Vấn Ä‘á» mâu thuẫn giữa những con ngÆ°á»i tham gia vào hoạt Ä‘á»™ng du lịch tại Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng:

Mâu thuẫn này thÆ°á»ng nảy sinh khi có sá»± trái ngược vá» mục đích và quyá»n lợi giữa những con ngÆ°á»i tham gia vào hoạt Ä‘á»™ng du lịch các các Ä‘iểm này.

Thứ nhất, mâu thuẫn không chỉ ở các Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng mà nhÆ° ở bất cứ Ä‘iểm du lịch má»›i khai thác nào khác là giữa du khách và dân địa phÆ°Æ¡ng. Sá»± xuất hiện ồ ạt của những ngÆ°á»i từ nÆ¡i khác đến vào má»™t thá»i Ä‘iểm làm thay đổi bầu không khí và nhịp Ä‘iệu sinh hoạt hàng ngày của ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng. Sau đó há» cÅ©ng để lại những hệ quả mà địa phÆ°Æ¡ng không mong muốn nhÆ° ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng từ xả thải, biến đổi tập quán và các giá trị văn hóa từ hành vi,… HÆ¡n nữa, nhÆ° má»™t vấn Ä‘á» tâm lý, việc chia sẻ đức tin, chia sẻ “thần há»™ mệnh†của mình cho những đối tượng khác nhau khiến ngÆ°á»i dân bản địa không cảm thấy hài lòng trong việc tiếp đón du khách. Trong má»™t số trÆ°á»ng hợp, há» chỉ coi du khách nhÆ° những ngÆ°á»i mang đến má»™t phần lợi ích kinh tế cho há» trong việc kinh doanh má»™t số các dịch vụ mà du khách cần tại Ä‘iểm. Nếu các hoạt Ä‘á»™ng này tá»± phát và vá»›i thái Ä‘á»™ chủ quan của dân địa phÆ°Æ¡ng sẽ dẫn tá»›i tình trạng “chèo kéoâ€, “chặt chém†du khách. Äiá»u này làm cho hình ảnh địa phÆ°Æ¡ng trong con mắt khách du lịch càng trở nên tồi tệ hÆ¡n.

Äể giải quyết vấn Ä‘á» này, cần nhận định rõ vai trò của dân địa phÆ°Æ¡ng trong việc xây dá»±ng văn hóa ứng xá»­ tại Ä‘iểm du lịch. Há» là ngÆ°á»i chủ duy nhất của các di sản trên địa bàn của há», trong đó có các công trình tín ngưỡng tâm linh. Bởi vậy cần trao quyá»n làm chủ cho há» trong má»i hoạt Ä‘á»™ng, trong đó có hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh du lịch theo các bÆ°á»›c sau:

(i)    à kiến và quan Ä‘iểm của ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng cần được tham khảo trong ý tưởng quy hoạch du lịch ở bất cứ di sản nào. Äặc biệt nhạy cảm đối vá»›i các công trình tôn giáo, tín ngưỡng, bởi nếu không có sá»± tham vấn ý kiến địa phÆ°Æ¡ng, đôi khi dá»± án vi phạm phải những Ä‘iá»u cấm kỵ và mãi mãi không thể thá»±c hiện được trong sá»± phản đối quyết liệt của toàn bá»™ dân trong vùng.

(ii)  NgÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng cần được tham gia vào từng lá»™ trình cÅ©ng nhÆ° má»i hoạt Ä‘á»™ng của dá»± án quy hoạch du lịch. Má»i cÆ¡ há»™i lao Ä‘á»™ng từ dá»± án phải luôn Æ°u tiên ngÆ°á»i dân bản địa: từ quản lý, giám sát; hÆ°á»›ng dẫn, thuyết minh đến những Ä‘Æ¡n vị cung cấp dịch vụ bán lẻ. Lợi nhuận thu được từ du lịch cÅ©ng cần có sá»± phân chia bình đẳng cho sá»± tham gia của chính quyá»n địa phÆ°Æ¡ng.

Äể ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng thấy được vai trò, trách nhiệm và lợi ích của há», song song vá»›i việc thá»±c hiện dá»± án là mở các lá»›p giáo dục vá» kiến thức, đào tạo, huấn luyện vá» kỹ năng. Từng ngÆ°á»i dân phải thấy được há» có thể phát huy khả năng của há» trong lÄ©nh vá»±c gì để đăng ký và qua sát hạch vá»›i ban quản lý dá»± án. Äiá»u quan trá»ng nhất là từng ngÆ°á»i dân phải nhận thức được vốn tài sản tinh thần vô giá mà há» Ä‘ang nắm giữ để trở thành ngÆ°á»i truyá»n bá, ngÆ°á»i dẫn dắt du khách tá»›i chân giá trị của đức tin nhÆ° mục đích há» mong muốn đến đây.

Thứ hai, má»™t mâu thuẫn chỉ nảy sinh tại các Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng là giữa các tín đồ và những du khách phi tôn giáo. TrÆ°á»›c đây chùa là nÆ¡i dành cho các tín đồ Phật giáo ăn chay, niệm Phật. Äông đảo nhất là vào dịp lá»… há»™i khi các con nhang, đệ tá»­ thập phÆ°Æ¡ng hành hÆ°Æ¡ng vỠđây thể hiện sá»± thành tâm vá»›i đức Phật. Ngày nay, khi du lịch tâm linh phát triển, du khách đến đây không chỉ vá»›i mục đích thá» tá»±, đôi khi hỠđến chỉ để tìm hiểu vá» kiến trúc, thưởng ngoạn phong cảnh, thỉnh kinh pháp hay ngồi thiá»n, ăn chay … nhÆ° má»™t sá»± trải nghiệm những Ä‘iá»u má»›i lạ và dành khoảng thá»i gian tÄ©nh tại cho tâm hồn. Không đến vá»›i mục đích chính, đôi khi há» bị các tín đồ coi nhÆ° những kẻ quấy rối, gây phiá»n hà, làm ảnh hưởng đến bầu không khí thanh tịnh của thế giá»›i tâm linh. Äể giải quyết vấn Ä‘á» này, ban quản lý dá»± án quy hoạch du lịch cần kêu gá»i tinh thần tá»± nguyện tham gia vào hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh du lịch của các tín đồ, đặc biệt trong việc hÆ°á»›ng dẫn, thuyết minh. Sá»± trải lòng mình vá»›i du khách cÅ©ng chính là con Ä‘Æ°á»ng hiệu quả nhất giúp du khách giác ngá»™ các chân lý của đức tin mà há» theo Ä‘uổi. Mâu thuẫn sẽ trở nên nghiêm trá»ng vá»›i những du khách và tín đồ của những tôn giáo vốn đối lập và kỳ thị nhau hoặc lợi dụng tôn giáo cho mục đích chính trị. Tuy nhiên, cái thiện căn mà bất cứ tôn giáo nào cÅ©ng hÆ°á»›ng đến thể hiện trong hành vi ứng xá»­ của các tín đồ vá»›i du khách sẽ là biện pháp tốt nhất để hóa giải Ä‘iá»u này.

Vấn Ä‘á» mâu thuẫn giữa con ngÆ°á»i luôn khó phân định và giải quyết trong bất cứ lÄ©nh vá»±c Ä‘á»i sống xã há»™i nào. NhÆ°ng trong kinh doanh du lịch khi sức hấp dẫn được tạo ra bởi chính hành vi của con ngÆ°á»i tại nÆ¡i đón tiếp thì việc giải quyết được vấn Ä‘á» này đã trở thành yếu tố cốt lõi để thu hút ngày càng đông du khách đến đây.

2)    Vấn đỠđáp ứng các dịch vụ du lịch tại điểm tôn giáo, tín ngưỡng:

Khách du lịch ngày nay đến các Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng không chỉ Ä‘Æ¡n thuần vá»›i mục đích thá» tá»± hay tìm hiểu má»™t nét kiến trúc văn hóa, nghe kể vá» má»™t huyá»n thoại gắn vá»›i di tích mà cần có sá»± trải nghiệm thá»±c tế tại Ä‘iểm. Äể có được sá»± trải nghiệm này cần sá»± há»— trợ của các dịch vụ bổ sung. Äể sá»± há»— trợ này trở nên chu đáo, bài bản và làm hài lòng du khách cần sá»± quy hoạch đồng bá»™.

Äầu tiên và quan trá»ng nhất để tạo ấn tượng tốt đẹp vá»›i du khách là khu vá»±c tiếp đón. Khu vá»±c này bao gồm đầy đủ các dịch vụ nhÆ°:

(i)    đưá»ng vào rá»™ng rãi, thuận tiện, có phân làn cho từng loại xe cÆ¡ giá»›i, có biển chỉ dẫn rõ ràng, dá»… hiểu

(ii)   bãi Ä‘á»— xe đủ rá»™ng vá»›i sá»± phân loại các phÆ°Æ¡ng tiện nhÆ° ô tô lá»›n, nhá», xe máy,… đảm bảo an ninh

(iii)  trung tâm thông tin tại cổng là nơi bán vé tham quan cũng như cung cấp tài liệu, thông tin, thuyết minh viên, phương tiện, phục trang và những yêu cầu phải tuân thủ tại điểm

(iv)  lối vào được sắp xếp quy củ, trật tá»± sẽ làm tăng tính linh thiêng cho Ä‘iểm tôn giáo. Má»™t số nÆ¡i phân chia du khách thành 2 làn: má»™t làn cho khách du lịch theo Ä‘oàn và má»™t làn cho khách lẻ (Ä‘a phần là các tín đồ) sẽ hạn chế mâu thuẫn nảy sinh và tăng cÆ°á»ng sá»± hợp tác giữa há».

Trong khuôn viên của công trình, cần phân định rõ khu vá»±c nguyên bản – khu vá»±c tuyệt đối không có sá»± tham gia của các công trình xây má»›i, phục vụ cho việc bảo tồn – và khu vá»±c dịch vụ du lịch. Tại các khu vá»±c này, cần xây dá»±ng các nhà chá» phục vụ đồ ăn, thức uống, nhà vệ sinh, quầy bán đồ lÆ°u niệm, đặc sản địa phÆ°Æ¡ng. Ở má»™t số Ä‘iểm, các nhà cung ứng quy hoạch má»™t khu vá»±c ngoài trá»i hoặc xây dá»±ng má»™t há»™i trÆ°á»ng lá»›n dành cho các sinh hoạt cá»™ng đồng tôn giáo hay tín ngưỡng, là nÆ¡i gặp mặt của các tín đồ vá»›i du khách, là Ä‘iểm tổ chức các hoạt Ä‘á»™ng tâm linh cho du khách nhÆ° nghe giảng kinh pháp, tá»a thiá»n hay há»c và thưởng thức các đồ ăn chay…

Các hoạt Ä‘á»™ng này ngày nay đã trở thành các hoạt Ä‘á»™ng chính trong các chÆ°Æ¡ng trình du lịch đến các Ä‘iểm tín ngưỡng tâm linh. Phát sinh từ nhu cầu của du khách, không chỉ mong muốn khám phá các giá trị vá» môi trÆ°á»ng tá»± nhiên và văn hóa nhân văn mà còn mong muốn chạm tá»›i sá»± cảm hóa của đức tin thông qua các khóa tu, các bài thiá»n, công tác từ thiện vá»›i trẻ mồ côi, ngÆ°á»i tàn tật … Từ đó mà má»™t số chÆ°Æ¡ng trình và loại hình du lịch đặc trÆ°ng ra Ä‘á»i nhÆ° loại hình du lịch Thiá»n, chÆ°Æ¡ng trình các khóa tu mùa hè dành cho thanh thiếu niên hiện nay đã được triển khai ở Thiá»n Viện Trúc Lâm Tây Thiên (VÄ©nh Phúc), chùa Hoằng Pháp (Thành phố Hồ Chí Minh), chùa PhÆ°á»›c Long (Bình Äịnh)…

Bên cạnh đó, để các sản phẩm du lịch khai thác các giá trị tín ngưỡng tâm linh thá»±c sá»± mang lại hiệu quả cần sá»± quan tâm quy hoạch vùng đệm. Äó là khu vá»±c xung quanh nÆ¡i cung cấp cÆ¡ sở lÆ°u trú, nhà hàng, trạm trung chuyển phÆ°Æ¡ng tiện vận chuyển, cÆ¡ sở y tế, trạm xăng dầu, các cá»­a hàng và đại lý bán lẻ … Việc đáp ứng được đầy đủ các dịch vụ này cần sá»± phối hợp nhịp nhàng và đồng bá»™ trong xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, cÆ¡ sở vật chất kỹ thuật du lịch từ chính quyá»n đến địa phÆ°Æ¡ng, từ nhà quản lý đến từng Ä‘Æ¡n vị kinh doanh du lịch.

3)    Vấn đỠchi phí cho công tác quản lý tại điểm tôn giáo, tín ngưỡng:

Hoạt Ä‘á»™ng du lịch sẽ kéo theo các vấn Ä‘á» phát sinh nhÆ° sá»± xuống cấp của di tích, ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng bởi sá»± xả thải và tiếng ồn do du khách gây ra, sá»± phá hoại do sá»± thiếu ý thức của du khách nhÆ° viết, vẽ bậy, sá» tay hay lấy trá»™m, ăn cắp di vật chỉ để làm má»™t món đồ lÆ°u niệm. Thậm chí việc du khách ăn mặc, ứng xá»­ không đúng vá»›i phép tắc trong không gian linh thiêng của công trình tâm linh cÅ©ng được coi là má»™t ảnh hưởng xấu tá»›i cảnh quan của Ä‘iểm. Bởi vậy, vấn đỠđặt ra là phải quản lý để hạn chế đến mức thấp nhất những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c do du lịch mang lại.

TrÆ°á»›c tiên, cần sá»± nhận định rõ ràng vá» quan Ä‘iểm. Äối vá»›i những xuống cấp do áp lá»±c của tá»± nhiên nhÆ° thá»i gian, biến đổi môi trÆ°á»ng hay những áp lá»±c có thể lÆ°á»ng trÆ°á»›c được do sá»± tăng lên của số lượng du khách cần má»™t chiến lược quản lý dài hạn. Còn đối vá»›i những vấn Ä‘á» có thể kiểm soát được nhÆ° hành vi của du khách cần những biện pháp quản lý kịp thá»i.

Tuy nhiên tất cả các hoạt Ä‘á»™ng quản lý này cần những chi phí không nhá». Thông thÆ°á»ng lợi nhuận lá»›n thu được từ các dịch vụ trá»±c tiếp tại Ä‘iểm “chảy†vào “túi†của các nhà kinh doanh nhá» lẻ thức thá»i. Chỉ má»™t phần thuế há» chi trả là phục vụ cho các hoạt Ä‘á»™ng chung của Ä‘iểm và của địa phÆ°Æ¡ng. Còn các khoản thu khác từ vé tham quan hay sá»± quyên góp của du khách không đáng kể so vá»›i chi phí quản lý, đặc biệt là chi phí cho công tác bảo tồn và nâng cấp di tích định kỳ. Bởi vậy, vấn đỠđặt ra là cần xây dá»±ng mối quan hệ đối tác giữa ban quản lý tài nguyên vá»›i các nhà cung ứng dịch vụ. Các nhà quản lý du lịch tại Ä‘iểm cần được trao quyá»n tuyển chá»n những nhà cung ứng dịch vụ cho mình theo hình thức đấu thầu mà Ä‘Æ¡n vị có kế hoạch đóng góp lợi ích cho việc bảo tồn được Æ°u tiên. Các nhà cung ứng dịch vụ cÅ©ng cần nhận thức rõ quan Ä‘iểm phát triển bá»n vững. Äó là cần sá»± đầu tÆ° lại cho việc phục hồi di sản và quản lý các hành vi phá hủy tài nguyên để duy trì sức hấp dẫn lâu dài cho Ä‘iểm du lịch. Mối quan hệ này cần được xây dá»±ng theo mô hình đầu vào – đầu ra trong sản xuất sản phẩm. Trong đó, đầu vào là các dịch vụ được cung cấp để thá»a mãn nhu cầu du khách. Tất cả được vận hành theo quy trình và nguyên tắc do bá»™ máy quản lý du lịch tại Ä‘iểm Ä‘á» ra để cho ra Ä‘á»i các sản phẩm du lịch hoàn hảo.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lợi tức từ hoạt Ä‘á»™ng du lịch tại Ä‘iểm sẽ được bá»™ máy quản lý này phân phối bình đẳng cho các bên liên quan nhÆ° đã thá»a thuận. Má»™t phần được giữ lại đảm bảo cho hoạt Ä‘á»™ng quản lý ở các hạng mục:

(i)     chi phí lâu dài cho bảo tồn và khôi phục di sản

(ii)    chi phí cho việc giải quyết các vấn đỠphát sinh tại điểm

(iii)   chi phí cho các chiến dịch quảng bá lớn

(iv)   các chi phí khác.

Bởi vậy để hoạt Ä‘á»™ng du lịch tại Ä‘iểm có hiệu quả, không phát sinh mâu thuẫn vá» quyá»n lợi giữa các bên tham gia cần má»™t bá»™ máy quản lý có trách nhiệm và nắm vững quan Ä‘iểm của phát triển bá»n vững:

(i)     bảo vệ môi trÆ°á»ng

(ii)    khai thác tối ưu các giá trị kinh tế

(iii)   phân chia bình đẳng với các bên liên quan.

3.     Kết luận:

Äây là những vấn Ä‘á» tiêu biểu nhất trong quá trình khai thác má»™t Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng phục vụ kinh doanh du lịch. Äể những Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng không ngủ yên trong những giá trị mà lịch sá»­ mang lại cho nó, cần trao cho nó má»™t sức sống Ä‘Æ°Æ¡ng đại. Sức sống đó được mang lại bởi hoạt Ä‘á»™ng du lịch. NhÆ°ng để đảm bảo cho hoạt Ä‘á»™ng du lịch diá»…n ra có hiệu quả, không làm tổn hại đến những gì mà quá khứ để lại, không khÆ¡i nguồn cho những mâu thuẫn xã há»™i, cần má»™t tầm nhìn chiến lược trong công tác quản lý. Bài viết Ä‘Æ°a ra má»™t số hÆ°á»›ng giải quyết cho những vấn Ä‘á» cụ thể thÆ°á»ng phát sinh tại Ä‘iểm tôn giáo, tín ngưỡng có sá»± tham gia của hoạt Ä‘á»™ng du lịch vá»›i mong muốn hoạt Ä‘á»™ng du lịch tâm linh bÆ°á»›c đầu nhen nhóm ở Việt Nam sẽ có má»™t hÆ°á»›ng Ä‘i đúng mục đích – con Ä‘Æ°á»ng giúp con ngÆ°á»i tìm vá» vá»›i bản thể, vÆ°Æ¡n tá»›i những Ä‘iá»u tốt đẹp hÆ¡n. Äây là xu hÆ°á»›ng của du lịch hiện đại trên thế giá»›i và nếu được quản lý đúng đắn ở Việt Nam nó sẽ mang đến những giá trị má»›i cho du lịch nÆ°á»›c nhà.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Peter Robinson, Sine Heitmann & Dr Peter Dieke (2011) - Research themes for tourism (Toàn cảnh nghiên cứu vỠdu lịch) – CABI Publishing.

[2] Dallen J. Timothy & Daniel H. Olsen (2006) - Tourism, Religion and Spiritual Journeys (Du lịch và các chuyến đi tâm linh và tôn giáo) – Routledge Publishing.

 

Äặng Thị PhÆ°Æ¡ng Anh

(Bài đăng Tạp chí Văn hóa há»c (ISSN 1859 - 4859), Số 3, năm 2012)

 
Phát triển du lịch bá»n vững - Äâu là giải pháp cho Việt Nam? PDF Print E-mail
Monday, 11 May 2020 03:51

Phát triển du lịch bá»n vững - Äâu là giải pháp cho Việt Nam?

 

Chúng ta cần má»™t ná»n du lịch bá»n vững - má»™t ná»n du lịch tốt cho đất nÆ°á»›c lúc này và còn bá»n vững dài lâu mai sau. Trong phần sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu phát triển du lịch bá»n vững là gì? Tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững? Việt Nam Ä‘ang gặp những khó khăn gì trong việc tiếp cận mô hình phát triển du lịch bá»n vững? Và đâu là giải pháp cho những khó khăn này?

I. Khái niệm vá» du lịch bá»n vững

Du lịch bá»n vững là du lịch giảm thiểu các chi phí và nâng cao tối Ä‘a các lợi ích của du lịch cho môi trÆ°á»ng thiên nhiên và cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, và có thể được thá»±c hiện lâu dài nhÆ°ng không ảnh hưởng xấu đến nguồn sinh thái mà  du lịch phụ thuá»™c vào.

Ảnh: Du lịch Vĩnh Long

Mạng LÆ°á»›i tổ chức Du lịch Thế giá»›i của Liên Hợp Quốc (United Nation World Tourism Organization Network - UNWTO) chỉ ra rằng du lịch bá»n vững cần phải:

1. Vá» môi trÆ°á»ng: Sá»­ dụng tốt nhất các tài nguyên môi trÆ°á»ng đóng vai trò chủ yếu trongphát triển du lịch, duy trì quá trình sinh thái thiết yếu, và giúp duy trì di sản thiên nhiên và Ä‘a dạng sinh há»c tá»± nhiên.

2. Vá» xã há»™i và văn hóa: Tôn trá»ng tính trung thá»±c vá» xã há»™i và văn hóa của các cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, bảo tồn di sản văn hóa và các giá trị truyá»n thống  đã được xây dá»±ng và Ä‘ang sống Ä‘á»™ng, và đóng góp vào sá»± hiểu biết và chia sẻ liên văn hóa.

3. Vá» kinh tế: Bảo đảm sá»± hoạt Ä‘á»™ng kinh tế tồn tại lâu dài, cung cấp những lợi ích kinh tế xã há»™i tá»›i tất cả những ngÆ°á»i hưởng lợi và được phân bổ má»™t cách công bằng, bao gồm cả những nghá» nghiệp và cÆ¡ há»™i thu lợi nhuận ổn định và các dịch vụ xã há»™i cho các cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, và đóng góp vào việc xóa đói giảm nghèo.

Khái niệm phát triển du lịch bá»n vững không chỉ tập trung vào việc bảo vệ môi trÆ°á»ng mà còn tập trung vào việc duy trì những văn hóa của địa phÆ°Æ¡ng và đảm bảo việc phát triển kinh tế, mang lại lợi ích công bằng cho các nhóm đối tượng tham gia.

II. Tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững?

Du lịch là má»™t trong những công nghệ tạo nhiá»u lợi tức nhất cho đất nÆ°á»›c. Du lich có thể đóng má»™t vai trò quan trá»ng trong việc giúp chúng ta đạt các Mục Tiêu Phát triển Thiên niên ká»· (Millennium Development Goals) mà Liên HÆ¡p Quốc đã Ä‘á» ra từ năm 2000, đặc biệt là các mục tiêu xóa đói giảm nghèo, bình đẳng giá»›i tính, bá»n vững môi trÆ°á»ng và liên doanh quốc tế để phát triển.

Chính vì vậy mà du lịch bá»n vững (sustainable tourism) là má»™t phần quan trá»ng của phát triển bá»n vững (sustainable development) của Liên Hợp Quốc và của Äịnh hÆ°á»›ng Chiến lược phát triển bá»n vững ở Việt Nam (ChÆ°Æ¡ng trình Nghị sá»± 21 của Bá»™ Kế hoạch và Äầu tÆ°).

Phát triển du lịch bá»n vững là má»™t chủ đỠđược thảo luận rất nhiá»u ở các há»™i nghị và diá»…n đàn lá»›n nhá» trên toàn thế giá»›i. Mục đích chính của phát triển bá»n vững là để 3 trụ cá»™t của du lịch bá»n vững - Môi trÆ°á»ng, Văn hóa xã há»™i và Kinh tế - được phát triển má»™t cách đồng Ä‘á»u và hài hòa.

Những lí do Ä‘i sâu vào chi tiết để giải thích tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững thì có nhiá»u, nhÆ°ng có thể thấy rất rõ ở 3 yếu tố từ định nghÄ©a trên:

Thứ nhất: Phát triển du lịch bá»n vững giúp bảo vệ môi trÆ°á»ng sống. Vì bảo vệ môi trÆ°á»ng sống không chỉ Ä‘Æ¡n giản là bảo vệ các loài Ä‘á»™ng thá»±c vật quý hiếm sống trong môi trÆ°á»ng đó, mà nhá» có việc bảo vệ môi trÆ°á»ng sống mà con ngÆ°á»i được hưởng lợi từ đó: Không bị nhiá»…m Ä‘á»™c nguồn nÆ°á»›c, không khí và đất. Äảm bảo sá»± hài hòa vá» môi trÆ°á»ng sinh sống cho các loài Ä‘á»™ng thá»±c vật trong vùng cÅ©ng là giúp cho môi trÆ°á»ng sống của con ngÆ°á»i được đảm bảo.

Thứ hai: Phát triển du lịch bá»n vững còn giúp phát triển kinh tế, ví dụ, từ việc khai thác các đặc sản văn hóa của vùng, ngÆ°á»i dân trong vùng có thể nâng cao Ä‘á»i sống nhá» khách du lịch đến thăm quan, sá»­ dụng những dịch vụ du lịch  và sản phẩm đặc trÆ°ng của vùng miá»n, của vùng. Phát triển du lịch bá»n vững cÅ©ng giúp ngÆ°á»i làm du lịch, cÆ¡ quan địa phÆ°Æ¡ng, chính quyá»n và ngÆ°á»i tổ chức du lịch được hưởng lợi, và ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng có công ăn việc làm.

Thứ ba: Phát triển du lịch bá»n vững còn đảm bảo các vấn Ä‘á» vá» xã há»™i, nhÆ° việc giảm bá»›t các tệ nạn xã há»™i bằng việc cung cấp công ăn việc làm cho ngÆ°á»i dân trong vùng. Ở má»™t cái nhìn sâu và xa hÆ¡n, du lịch bá»n vững giúp khai thác nguồn tài nguyên má»™t cách có ý thức và khoa há»c, đảm bào cho các nguồn tài nguyên này sinh sôi và phát triển để thế hệ sau, thế hệ tÆ°Æ¡ng lai có thể được tiếp nối và tận dụng.

Vá»›i ba lí do được Ä‘á» cập đến ở bên trên, ta có thể thấy rõ vai trò và tầm quan trá»ng của phát triển du lịch bá»n vững trong chính sách phát triển bá»n vững ở Việt Nam cÅ©ng nhÆ° trên thế giá»›i. Phát triển du lịch bá»n vững để có thể đạt được 3 yếu tố đó đòi há»i rất nhiá»u công sức và sá»± làm việc nghiêm chỉnh trong lúc thá»±c hiện, đặc biệt đối vá»›i má»™t nÆ°á»›c ná»n kinh tế còn nghèo và còn nhiá»u phụ thuá»™c nhÆ° Việt Nam, cùng vá»›i việc phát triển dân số,hệ thống luật lệ chồng chéo, và hệ thống hành chánh còn nhiá»u yếu kếm. NhÆ°ng đâu má»›i là nguyên nhân chính cho việc thá»±c hiện phát triển du lịch bá»nvững còn gặp nhiếu khó khăn? Äó là những khó khăn gì?

III. Tại sao việc thá»±c hiện phát triển du lịch bá»n vững ở Việt Nam lại gặp nhiá»u khó khăn, đó là những khó khăn gì?

Khó khăn thứ nhất có thể nhìn thấy rất rõ đó là Việt Nam chÆ°a có má»™t hệ thống cÆ¡ sở hạ tầng bao gồm có Ä‘Æ°á»ng xá giao thông Ä‘i lại, vá»›i đủ các tiêu chuẩn an toàn  và dá»… tiếp cận cho khách du lịch để thá»±c hiện việc di chuyển nhanh chóng, an toàn và thuận tiện.

Ví dụ: VÆ°á»n Quốc gia Tràm Chim ở Äồng Tháp  là má»™t trong những khu vÆ°á»n có nhiá»u loài chim quý hiếm, nhÆ° sếu đầu Ä‘á», có khu rừng tràm, có đồng lúa ma, đồng cỠống. VÆ°á»n Quốc Gia Tràm Chim được ví nhÆ° má»™t Äồng Tháp MÆ°á»i thu hẹp vá»›i sá»± Ä‘a dạng cả vá» Ä‘á»™ng thá»±c vật quý hiếm. Tuy nhiên, để vào được sâu bên trong khu vá»±c và tìm hiểu vá» sá»± Ä‘a dạng vá» Ä‘á»™ng thá»±c vật ở vÆ°á»n, hệ thống Ä‘i lại cùng vá»›i các tuyến xe bus trong ngày còn chÆ°a thật thuận tiện. Nằm trong dá»± án vá» việc phát triển vÆ°á»n trong những năm tá»›i, vÆ°á»n Tràm Chim dá»± tính sẽ có dá»± án gói kín từ sân bay Tân SÆ¡n Nhất tá»›i thẳng Tràm Chim nhằm tạo Ä‘iá»u kiện thuận lợi cho khách du lịch có thể tiếp cận được Tràm Chim má»™t cách dá»… dàng.

Tuy nhiên việc tiếp cận sâu bên trong vÆ°á»n có thể gây ảnh hưởng đến má»™t số loài chim di cÆ°.

Khó khăn thứ hai là việc ngÆ°á»i dân khi ở những khu vá»±c du lịch này thÆ°á»ng xâm phạm đến các tài sản của khu vá»±c du lịch mà không ý thức được hết ảnh hưởng lâu dài đến vấn Ä‘á» môi trÆ°á»ng sinh thái và những lợi ích lâu dài cho công Ä‘á»™ng.

CÅ©ng là vấn Ä‘á» vá» việc ngÆ°á»i dân khai thác và sá»­ dụng tài nguyên bên trong của vÆ°á»n Tràm Chim, ngÆ°á»i dân trong vùng xâm lấn và đánh bắt cá bằng Ä‘iện, hay đốt tổ ong lấy mật gây ra cháy rừng, đặc biệt trong mùa khô. Äiá»u này cÅ©ng diá»…n ra tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i rừng U Minh Thượng gây trở ngại rất nhiá»u cho việc kiểm soát rừng má»™t cách cẩn thận và gắt gao trong những mùa cao Ä‘iểm.

Cuá»™c sống ở VÆ°á»n quốc gia Tràm Chim. Ảnh: Báo ảnh Việt Nam

NhÆ°ng đây có phải thá»±c sá»± là những khó khăn lá»›n nhất trong việc phát triển du lịch bá»n vững ở những khu vá»±c vÆ°á»n quốc gia có nhiá»u Ä‘a dạng sinh há»c?  Việc nâng cao nhận thức đối vá»›i ngÆ°á»i dân và cá»™ng đồng đã được Ä‘á» cập khá rõ trong tài liệu của tổ chức phi chính phủ nhÆ° WWF, Care International, Ausaid hay GIZ vá»›i những chÆ°Æ¡ng trình có mục tiêu thậm chí lá»›n và cụ thể hÆ¡n. Äây cÅ©ng là những tổ chức phi chính phủ có nhiá»u há»— trợ và đóng góp đối vá»›i các vÆ°á»n quốc gia có sá»± đặc biệt vá» Ä‘a dạng sinh há»c trong khu vá»±c đồng bằng sông Mekong.

NhÆ°ng qua tìm hiểu và phá»ng vấn của chúng tôi đối vá»›i bà con vÆ°á»n quốc gia Cà Mau cho thấy,  ngÆ°á»i dân  hoàn toàn hiểu vá» Ä‘iá»u không nên đánh bắt các loại thủy hải sản và đặc biệt những loài còn nhá» và quý hiếm. Vấn Ä‘á» rác thải và môi trÆ°á»ng cÅ©ng được bà con Ä‘á» cập tá»›i, đó là để gá»n lại từng nÆ¡i rồi xá»­ lí. Äối vá»›i từng loài cây nhÆ° cây Ä‘Æ°á»›c, cây mắm, cây tràm, ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng Ä‘á»u thể hiện sá»± hiểu biết vá» giá trị sá»­ dụng, cách chúng xâm lấn ra biá»n bằng nguồn phù sa do hệ thống kênh rạch mang đến.

NgÆ°á»i dân có ý thức hÆ¡n là ngÆ°á»i ta nghÄ©.

Vậy đâu là nguyên nhân chính và chủ yếu khiến cho việc phát triển du lịch bá»n vững ở những khu vá»±c này còn gặp nhiá»u khó khăn và thá»±c hiện chậm chạp?

Trở lại định nghÄ©a du lịch bá»n vững của Mạng lÆ°á»›i tổ chức Du lịch Thế giá»›i của Liên Hợp Quốc, trong đó có nhấn mạnh đến tầm quan trá»ng của sá»± phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, và đặc biệt là vai trò lãnh đạo chính trị.

Phát triển du lịch bá»n vững đòi há»i sá»± tham dá»± hiểu biết của tất cả những nhóm được ảnh hưởng bởi du lịch, cÅ©ng nhÆ° sá»± lãnh đạo chính trị mạnh mẽ để đảm bảo sá»± tham gia sâu rá»™ng và xây dá»±ng sá»± đồng thuận. Äạt được du lịch bá»n vững là má»™t quá trình liên tục và đòi há»i sá»± giám sát không ngừng của những ảnh hưởng, giá»›i thiệu những biện pháp phòng tránh và/ hoặc sá»­a chữa bất kì khi nào cần thiết.

Yếu tố lãnh đạo vá» chính trị dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t yếu tố còn khá nhạy cảm và khó Ä‘á» cập ở đây. Má»™t ví dụ Ä‘iển hình là số lượng khách du lịch hàng năm đến Cà Mau rất lá»›n vá»›i đặc Ä‘iểm nổi bật của vÆ°á»n là có Cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ ở cá»±c Nam của Tổ quốc và vừa trở thành khu Ramsar thứ 2088 của thế giá»›i. Số lượng vé bán hay cách khai thác vá» du lịch Ä‘em lại nguồn thu  rất lá»›n được Sở Văn Hóa tỉnh Cà Mau nắm và quản lí.

Ngược lại, tài nguyên rừng nằm trong phạm vi quản lí của vÆ°á»n quốc gia, vì vậy bất kì vấn Ä‘á» gì liên quan đến rừng và tài nguyên, kiểm lâm hay các cán bá»™ vÆ°á»n luôn phải chịu trách nhiệm.Ví dụ: việc ngÆ°á»i dân xâm nhập hay cây đổ.

Äiá»u khiến cho việc quản lí này trở nên khó khăn là vÆ°á»n và cán bá»™ vÆ°á»n không nhận được sá»± há»— trợ vá» vật chất của Sở Văn hóa tỉnh Cà Mau.

Sá»± bất hợp lí này cÅ©ng khiến cho việc cán bá»™ nhân viên và nhân dân gặp khó khăn trong việc xây dá»±ng vÆ°á»n trở thành má»™t nÆ¡i giữ được vẻ đẹp Ä‘a dạng sinh há»c thu hút khách du lịch từ khắp má»i nÆ¡i.

Phát triển du lịch bá»n vÅ©ng là má»™t chính sách lá»›n, dùng các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia làm chủ lá»±c và má»i nhóm ngÆ°á»i liên hệ - quản lý các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia, các cÆ¡ quan hành chánh và an ninh địa phÆ°Æ¡ng, chính quyá»n trung Æ°Æ¡ng trong việc xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, các công ty du lịch, các nhân viên làm việc du lịch, đại diện các cá»™ng đồng nhân dân địa phÆ°Æ¡ng - tất cả má»i ngÆ°á»i liên hệ Ä‘á»u phải được huấn luyện và giáo dục kỹ càng, và phải làm việc đồng bá»™ vá»›i nhau.

Äồng thá»i du lịch bá»n vững có sức thu hút khách nÆ°á»›c ngoài  rất cao, vì há» muốn thăm những hệ sinh thái đặc biệt, những ná»n văn hóa đặc biệt, những Ä‘á»™ng vật và thá»±c vật quý hiếm đặc biệt. Cho nên khả năng liên kết vá»›i các cÆ¡ quan du lịch và công ty du lịch ở nÆ°á»›c ngoài là Ä‘iá»u tất yếu.

Chính vì vậy mà vai trò lãnh đạo chính trị mạnh mẽ của nhà nÆ°á»›c không thể thiếu sót. Trong ví dụ Ä‘iển hình của Äất MÅ©i, Cà Mau, tình trạng thiếu phát triển của vùng Äất MÅ©i cho thấy lãnh đạo Cà Mau (Ủy ban Nhân dân) và lãnh đạo các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia cần làm việc chung để có má»™t chính sách lá»›n vá» phát triển du lịch bá»n vững tại vùng Äất MÅ©i - dùng cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ 0, VÆ°á»n Quốc Gia Tràm Chim, Rừng Ramsar, rừng trạm, U Minh Thượng, đồng lúa ma, đồng cỠống - và làm việc vá»›i má»i nhóm được ảnh hưởng từ du lịch bá»n vững, đặc biệt là các cá»™ng đồng dân cÆ° địa phÆ°Æ¡ng, và vá»›i chính quyá»n trung Æ°Æ¡ng để kêu gá»i đầu tÆ° cÆ¡ sở hạ tầng và các tiện nghi du lịch. Äất MÅ©i là vùng có rất nhiá»u tài nguyên sinh thái và cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ 0 của nÆ°á»›c Việt Nam. Tiá»m năng du lịch bá»n vững thật là lá»›n nếu chúng ta biết khai thác.

IV. Kết luận

Tất cả các giải pháp vá» vấn Ä‘á» phát triển bá»n vững, được trình bày ở RIO +20 của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ Nguyá»…n Tấn DÅ©ng, thậm chí vấn Ä‘á» phát triển du lịch bá»n vững cÅ©ng được Ä‘á» cập khá rõ ràng trong chÆ°Æ¡ng trình Nghị Sá»± 21 từ năm 1997. NhÆ°ng sau rất nhiá»u năm, tất cả Ä‘á»u còn chÆ°a nhìn thấy má»™t sá»± thay đổi rõ rệt. Äiá»u này dấy lên má»™t câu há»i vá» quyết tâm của các lãnh đạo trung Æ°Æ¡ng và địa phÆ°Æ¡ng trong việc phát triển du lịch bá»n vững.

Cho đến khi nào du lịch bá»n vững được thá»±c hiện má»™t cách sâu rá»™ng và đạt hiệu quả cao nhất để tạo công ăn việc làm cho hÆ¡n 80 triệu ngÆ°á»i dân, giúp bảo vệ môi trÆ°á»ng và tạo tiá»n Ä‘á» cho sá»± phát triển bá»n vững của thế hệ tÆ°Æ¡ng lai  Äó dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t câu há»i còn Ä‘ang cần lá»i giải đáp của rất nhiá»u ngÆ°á»i, đặc biệt của các bên liên quan và vai trò của các nhà lãnh đạo chính trị.

Äá»— Hồng Thuận

Ứng viên Äại sứ Du Lịch

 



THÔNG TIN HOẠT ÄỘNG

THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: "RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/ Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUA" (TRẦN QUá»C TOÀN)

THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: “RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUA†Trần Quốc Toàn Phó giáo sÆ° - Tiến sÄ© khoa há»c Bùi Mạnh Nhị từng có trang giáo...

Thông báo vá» việc há»— trợ khai thác nguồn há»c liệu trá»±c tuyến trong thá»i gian giãn cách

THÔNG BÃO V/V Há»– TRỢ KHAI THÃC NGUá»’N HỌC LIỆU TRá»°C TUYẾN TRONG THỜI GIAN GIÃN CÃCH   Nhằm há»— trợ Quý Thầy/Cô, các Anh/Chị sinh viên, há»c viên, nghiên cứu...
 

Hội thảo hội nghị

THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC “Lê Trí Viá»…n – má»™t Ä‘á»i vá»›i nghá», má»™t Ä‘á»i vá»›i văn†(Ká»· niệm 100 năm ngày sinh GSNGND Lê Trí Viá»…n)

BỘ GIÃO DỤC VÀ ÄÀO TẠO CỘNG HÃ’A XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ÄẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM Số:            /TB - ÄHSP Äá»™c lập -...

THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC QUá»C TẾ "KHU Vá»°C ÄÔNG à - NHá»®NG VẤN ÄỀ NGHIÊN CỨU VÀ DẠY HỌC NGá»® VÄ‚N"

TRƯỜNG ÄẠI HỌC SƯ PHẠM TP Há»’ CHà MINH KHOA NGá»® VÄ‚N – KHOA TIẾNG HÀN QUá»C   THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC QUá»C TẾ   KHU...
 

Äoàn TN - Há»™i SV

THÔNG BÃO VỀ HỘI THI NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN KHOA NGá»® VÄ‚N TRƯỜNG ÄHSP TP. HCM NÄ‚M HỌC 2008 - 2009

1/ Mục đích ý nghÄ©a: TrÆ°á»ng ÄHSP là trÆ°á»ng có nhiệm vụ hÆ°á»›ng nghiệp dạy nghá» rất rõ ràng. Äồng thá»i vá»›i việc được trang bị kiến thức vá» khoa...

 BÀI MỚI NHẤT