TRỮ LƯỢNG VÀ KHẢ NĂNG KHAI THÁC NGUỒN LỢI CÁ BIỂN

Thông tin chung

Tác giả/Author: 
Ngày phát hành/Issued date: 24/11/2009 
Đơn vị phát hành/Issued by: 

Nội dung

Công tác nghiên cứu đánh giá nguồn lợi cá biển và các hải sản khác ở nước ta đã được nhiều người thực hiện. Nhiều tác giả dựa vào các nguồn tư liệu và phương pháp khác nhau, đã công bố nhiều kết quả về đánh giá nguồn lợi hải sản.

Các kết quả sau đây của Viện Nghiên cứu Hải sản là tập hợp kết quả của các chương trình nghiên cứu trong nươc hoặc các chương tình hợp tác với nước ngoài đã được trình bày trong nhiều báo cáo riêng biệt trước đây, các kết quả trình bày ở đây mang tính tổng hợp và bổ xung những kết quả mới thu được cho đến cuối năm 1999. Ở đây chỉ trình bày việc đánh giá nguồn lợi trong khu vực biển giới hạn từ bờ ra đến 110o00’ độ Bắc ở phía đông và từ bờ ra đến 103o00’ độ Bắc ở Vịnh Thái Lan và giới hạn đến 07o00’ độ Bắc ở phía Nam.

Nguồn lợi cá đáy và gần đáy:

Nguồn lợi cá tầng đáy chiếm vai trò quan trọng trong một vùng biển nhiệt đới như ở nước ta. Do địa hình đáy biển rất thuận lợi, ở phía Bắc có vịnh Bắc Bộ là vịnh nông, bằng phẳng, ở phía nam có vùng cửa sông Cửu Long là một phần của thềm Sunda (Sunda self) là một trong số các vùng thềm bằng phẳng lớn nhất của biển thế giới. Vùng biển tây nam thuộc vịnh Thái Lan cũng là vùng biển nông bằng phẳng rất thuận lợi cho sự phát triển của nguồn lợi cá đáy. Đây là những vùng có sức sản xuất sinh học cao, sự trao đổi nước mạnh, vì vậy tiềm năng nguồn lợi cá tầng đáy lớn, chiếm vai trò quan trọng nhất trong các loài hải sản của biển nước ta.

Do tính chất quan trong như trên nên nghề khai thác cá đáy bằng lưới kéo đáy ở vùng nước xa bờ của nước ta sẽ là một nghề quan trọng để đưa sản lượng khai thác cá ngày càng tăng thêm.

Nguồn lợi cá nổi nhỏ:

Bao gồm các loài cá như cá nục, cá trích, cá bạc má… sống ở tầng giữa và tầng trên. Kết quả đánh giá nguồn lợi dựa vào chương trình nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hải sản do DORAD tài trợ trong thời kỳ 1978 – 1980. Chương trình nghiên cứu đã sử dụng tàu nghiên cứu Biển Đông với tổng cộng 22 chuyến đi trong thời gian 3 năm nên vẫn là kết quả đáng tin cậy, cho đến nay vẫn chưa có điều kiện bổ sung thêm.

Nguồn lợi cá nổi lớn (cá nổi đại dương):

Bao gồm chủ yếu là cá loại cá ngừ, cá cờ (cá kiếm), cá nhám… Phần lớn là các loài cá di cư. Gần đây Dự án nghiên cứu nguồn lợi cá nổi đại dương ở vùng biển xa bờ miền Trung và Đông Nam Bộ do JICA, Nhật tài trợ đã được thực hiện. Do phậm vi nghiên cứu và phương pháp đánh lưới dùng trong nghiên cứu còn hạn chế nên chưa đưa ra được số liệu tính toán trữ lượng, vì vậy trong thời gian tới cần được đẩy mạnh nghiên cứu hơn nhằm phục vụ phát triển nghề cá xa bờ.

Các số liệu thồng kê về tình trạng khai thác cá ngừ nước ta hiện nay cũng chưa đầy đủ, vì vậy chưa thể đưa ra số liệu về trữ lượng và khả năng khai thác của cá nổi đại dương nói chung hoặc cá ngừ nói riêng. Vì vậy để có một hình dung rất khái quát về nguồn lợi cá ngừ, chúng tôi tạm sử dụng phương pháp so ánh và dự đoán. Cơ sở để so sánh là điều kiện tự nhiên, tình hình nguồn lợi và công cụ khai thác. Chúng tôi cho rằng có thể lấy con số sản lượng khai thác cá ngừ, cá thu, cá cờ của Thái Lan khai thác vào năm 1993 tại vịnh Thái Lan là 117.883 tấn theo thống kê của SEAPDEC là sản lượng tối thiểu nước ta cũng có thể đạt được vì thành phần loài, diện tích vùng biển của nước ta đều lớn hơn. Trên cơ sở đó, các tác giả thấy rằng khả năng khai thác cá nổi đại dương của Việt Nam là 120.000 tấn/năm là hiện thực .

Như vậy cho đến nay có thể trình bày kết quả đánh giá nguồn lợi và khả năng khai thác cá biển Việt Nam (Bảng 1). Theo đó trữ lượng cá biển (trong phạm vi đã nghiên cứu) của nước ta là 4,18 triệu tấn, khả năng khai thác 1,67 triệu tấn/năm trong đó cá nổi nhỏ 649.100 tấn (41,6%), cá tầng đáy 855.885 tấn (51,2%) và cá nổi đại dương khoảng 120.000 tấn (7,2%).

Bảng 1: Tổng hợp kết quả đánh giá trữ lượng và khả năng khai thác cá biển ở Việt Nam

 

Vùng biển	Loại cá	Độ sâu	Trữ lượng		Khả năng khai thác		Tỷ lệ (%)
			Tấn	Tỷ lệ (%)	Tấn	Tỷ lệ (%)
Vịnh Bắc Bộ (Vùng I)	Cá nổi nhỏ		390.000	57,3	156.000	57,3	16,3
	Cá đáy	<50m	39.240	5,7	15.682	5,7
		>50m	251.952	37	100.785	37
		Cộng	291.166	42,7	116.467	42,7
	Cộng		681.166	100	271.467	100
Miền Trung (Vùng II)	Cá nổi nhỏ		500.000	82,5	200.000	82,5	14,5
	Cá đáy	<50m	18.494	3,0	7.398	3,0
		>50m	87.905	14,5	35.162	14,5
		Cộng	106.399	17,5	42.560	17,5
	Cộng		606.399	100	242.560	100
Đông Nam Bộ (Vùng III)	Cá nổi nhỏ		524.000	25,2	209.600	25,2	49,7
	Cá đáy	<50m	349.154	16,8	139.762	16,8
		>50m	1.202.735	58,0	481.094	58,0
		Cộng	1.551.889	74,8	620.856	74,8
	Cộng		2,075.889	100	830.456	100
Tây Nam Bộ (Vùng IV)	Cá nổi nhỏ		316.000	62,0	126.000	62,0	12,1
	Cá đáy		190.679	38,0	76.272	38,0
	Cộng		506.679	100	202.272	100
Gò nổi	Cá nổi nhỏ		10.000	100	2.500	100	0,2
Toàn vùng biển	Cá nổi đại dương (*)		(300.000)		(120.000)		7,2
Tổng cộng	Cá nổi nhỏ		1.740.000		694.100	41,6
	Cá đáy		2.140.133		855.885	51,2
	Cá nổi đại dương (*)		(300.000)		(120.000)	7,2
	Toàn bộ		4.180.133		1.669.985	100,0	100

 

Bùi Đình Chung, Chu Tiến Vĩnh, Nguyễn Hữu Đức

Trích bài: "Nguồn lợi cá biển - cơ sở phát triển của nghề cá biển Việt Nam" trong Tuyển tập các công trình nghiên cứu Nghề cá biển (Tập II - 2001)

Năm 2010, ngành GD-ĐT TP.HCM tuyển 3.052 giáo viên (GV). Trong đó, THPT là 516 GV, mầm non là 867 GV, tiểu học là 855 GV và THCS là 814 GV. Theo đó, từ 15-5 đến 30-6 là thời gian các ứng viên đăng ký tuyển dụng. Do tìm hiểu thông tin chưa kỹ nên nhiều ứng cử viên dự tuyển rất dễ “chui” vào cửa hẹp, và thậm chí có nhiều ứng viên “mù” thông tin nên đăng ký... bừa.
Sau gần 15 ngày, Sở GD-ĐT TP.HCM tiếp nhận việc đăng ký tuyển dụng qua mạng (địa chỉ: http://www.edu.vn. phongtccb), tính đến sáng 29-5 đã có 1.900 ứng viên đăng ký. Riêng bậc THPT, dù chỉ tiêu là 516 GV nhưng đã có khoảng 668 ứng viên đăng ký.
Thừa cứ thừa mà thiếu vẫn cứ thiếu
Cũng như mọi năm, năm nay bộ môn văn có khá nhiều ứng viên đăng ký. Chỉ riêng bậc THPT đã có 104 ứng viên đăng ký, trong khi chỉ tiêu tuyển dụng của các trường chỉ có 42 GV. Dự báo, từ nay đến ngày 30-6 (hạn cuối cùng đăng ký tuyển dụng), số ứng viên của bộ môn văn sẽ không dừng lại ở con số 104 mà có thể tăng gấp 2 lần. Đến lúc đó, Sở GD-ĐT sẽ phải chọn những ứng viên có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, tốt nghiệp loại giỏi…
Tương tự, bộ môn lý dù chỉ tiêu ở bậc THPT chỉ có 31 GV nhưng hiện đã có 59 ứng viên đăng ký. Và đây cũng là bộ môn mà năm nào cũng dư thừa hàng chục người.
Bộ môn sử cũng vậy, số ứng viên đăng ký dự tuyển năm nào cũng cao hơn rất nhiều so với nhu cầu tuyển dụng của ngành GD-ĐT. Năm nay, các trường THPT cần 23 GV sử, bằng 1/2 số ứng viên đăng ký dự tuyển đến thời điểm này. Đối với quận, huyện, nhiều nơi không có nhu cầu tuyển nhưng vẫn có ứng viên đăng ký như Q.9, Thủ Đức…
Trong khi đó, GV tiểu học và mầm non dự báo sẽ lại thiếu như mọi năm. Năm 2009, Sở GD-ĐT đã phải tuyển GV tiểu học tới lần thứ 3 mà vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu của các quận, huyện. Năm nay, chỉ tiêu tuyển dụng GV tiểu học là 855 GV nhưng hiện mới chỉ có 156 ứng viên đăng ký. Thậm chí có nhiều quận, huyện nguy cơ thiếu GV rất cao. Điển hình như H.Bình Chánh, năm học 2010-2011 dự kiến cần 110 GV tiểu học. Song, đến thời điểm này mới có 14 ứng viên đăng ký. Tương tự, Q.Bình Tân cần 111 GV tiểu học nhưng cũng mới có 14 ứng viên đăng ký. Đáng buồn nhất là H.Cần Giờ, tính đến nay vẫn chưa có ứng viên nào đăng ký dù nhu cầu tuyển dụng là 17 GV.
Còn ở bậc mầm non, hiện có 280 ứng viên đăng ký, trong khi nhu cầu tuyển dụng là 867 GV. Theo đó, phần lớn các quận, huyện đều trong tình trạng thiếu GV. Chẳng hạn, Q.8 nhu cầu là 85 GV, đăng ký là 10; Bình Tân: 65/5; Bình Thạnh: 52/10; Q.11: 59/6… Ngay cả các quận trung tâm như Q.1, Q.3. Q.10 cũng có nguy cơ thiếu. Hiện Q.1 mới có 10 ứng viên đăng ký, trong khi nhu cầu là 62 GV; Q.10 chỉ tiêu 41, đăng ký 13; Q.3 chỉ tiêu 49, đăng ký 13.

Đăng ký… bừa
Năm nay là năm đầu tiên Sở GD-ĐT TP.HCM phân cấp việc tuyển dụng GV từ bậc THCS trở xuống về các phòng GD-ĐT quận, huyện. Để tạo điều kiện cho các ứng viên, Sở GD-ĐT cũng đã công bố nhu cầu tuyển dụng của các quận, huyện trên trang web của sở (địa chỉ: http://www.edu.vn. phongtccb). Tại đây, các ứng viên vào Tuyển dụng/ Tình hình đăng ký sẽ biết được chỉ tiêu của các quận, huyện đối với từng bộ môn, bậc học cũng như số ứng viên đã đăng ký.
Nhiều năm trước, tiêu chí đầu tiên khi chọn nhiệm sở của GV là trường ở trung tâm, ở nội thành. Nhưng vài năm trở lại đây, khi điều kiện giảng dạy ở các trường nội thành và ngoại thành ngang nhau thì tiêu chí chọn nhiệm sở là gần nhà. Phần lớn các ứng viên đều mong muốn được dạy ở những trường trên địa bàn quận, huyện mà mình cư trú.
Tuy nhiên, không phải muốn là được. Ví dụ, ứng viên Nguyễn Thị A. muốn dạy tiểu học ở Q.5 để được gần nhà nhưng Q.5 không có nhu cầu tuyển GV tiểu học thì phải đăng ký sang những quận, huyện có nhu cầu nếu không sẽ mất cơ hội được tuyển dụng…
Song, trên thực tế, qua phân tích bảng Tình hình đăng ký tuyển dụng GV của Sở GD-ĐT (tính đến ngày 29-5), chúng tôi nhận thấy có rất nhiều ứng viên đăng ký bừa. Dù biết rằng, địa phương không có nhu cầu tuyển dụng nhưng vẫn cứ đăng ký. Điển hình như ở Q.5, dù không có nhu cầu tuyển dụng GV tiểu học nhưng vẫn có ứng viên đăng ký. Trong khi đó sát Q.5 là Q.6, nhu cầu tuyển dụng là 11 GV tiểu học nhưng mới có 5 ứng viên đăng ký, hay Q.10 - nhu cầu: 19 GV, đăng ký: 9; Q.11 - nhu cầu: 21, đăng ký: 4.
Đối với bộ môn văn ở bậc THCS, mặc dù Q.Thủ Đức, Q.2, H.Cần Giờ, H.Củ Chi… không có nhu cầu tuyển GV nhưng cũng có không ít ứng viên đăng ký dự tuyển. Trong khi đó các Q.1, 4, 10 có nhu cầu thì lại ít người đăng ký, thậm chí Q.4 còn chưa có ứng viên nào đăng ký!
Ở bộ môn lý, Q.Bình Thạnh, Q.6, Thủ Đức, H.Hóc Môn, H.Củ Chi không tuyển GV mà vẫn có ứng viên đăng ký. Còn H.Cần Giờ,  

Nhà Bè có nhu cầu tuyển thì không ai đăng ký.
Ông Văn Công Sang - Trưởng phòng Tổ chức cán bộ, Sở GD-ĐT TP.HCM khuyến cáo: “Người đăng ký dự tuyển phải thường xuyên theo dõi để biết thông tin về chỉ tiêu tuyển dụng ở các quận, huyện trên trang web của Sở GD-ĐT TP”…
Bài, ảnh: Hòa Triều