NGƯỜI KHOA VĂN

Đài truyền hình TP.HCM đang hoàn thành khâu hậu kỳ để trong tháng 7-2007 có thể phát chương trình tường thuật đêm thơ Người khoa văn tổ chức tại ĐHSP TP.HCM nhân tập thơ Người khoa Văn II mới được phát hành.

1. Đêm thơ 21-5-2007 là đêm của những bạn văn trong mối quan hệ đồng nghiệp, quan hệ thầy trò. Tiếng thơ từ khoa Văn đã lôi kéo người khoa Mầm Non, khiến hội trường lớn, chật kín người nghe. Sự kết hợp các khoa đào tạo này, giúp đêm thơ có thêm phần ca hát. Thầy dạy nhạc Ngô Quang Dũng của khoa Tiểu Học đã ca từ hóa thơ của các đồng nghiệp khoa văn bằng nhạc phẩm của mình, để khách thơ được nghe các ca khúc, Anh có một Sài Gòn như thế (Bùi Mạnh Nhị) Vô tình (Hòang Văn Cẩn) Nụ xuân (Nguyễn Ngọc Điệp) Đợi mưa (Lê Thu Yến) Hương sắc tháng ba (Vũ Thị Ân)… Trong hứng khởi thơ ca đêm ấy, thầy và trò đều là thi sĩ. Thầy trân trọng trích dẫn thơ trò, những câu tơ non, thiệt thà, hồn hậu: “Người khoa Văn chân tình lắm / Người yêu Văn nhân hậu nhiều / Cha mẹ dạy con mai lớn / Chọn người khoa ấy mà yêu” (Việt Nga). Trò, những sinh viên còn rất trẻ, đã đằm thắm hơn, sâu sắc hơn đêm ấy, gắng hiểu thơ thầy, những chắt lọc từng trải, chắt lọc chữ nghĩa để có thể sành điệu: Rót cho đầy li cạn / Uống cho cạn li đầy…có thể uyên thâm: Rót cho đầy vĩnh cửu / Uống cho cạn thóang qua…và rồi đồng cảm: Sao em nhìn ta bật khóc / Rượu này có nước mắt pha (Bùi Mạnh Nhị – Vô đề).

Hình 1. GS. Lê Trí Viễn trong Đêm thơ Người Khoa Văn.

2. Có được một đêm thơ chất lượng như thế là nhờ từ khoa Văn, không ít sinh viên đã trở thành nhà văn, nhà thơ, nhà báo cung cấp cho đội ngũ người cầm bút hôn nay, những tên tuổi đã quen thuộc với người đọc như Nguyễn Nhật Anh, Hồ Thi Ca, Nguyễn Thái Dương, Đặng Nguyệt Anh, Trần Ngọc Hưởng,  Lưu Thị Lương, Nguyễn Như Thuần, Kiều Phan, Vĩnh Thắng, Cù Mai Công, Cao Xuân Sơn…Trong số này đã có những tác giả  đóng góp đáng kể cho văn học Việt Nam hiện đại như Nguyễn Nhật Ánh với nhưng bộ sách lớn dành cho thiếu nhi. Ngay trong sách Người khoa văn II phát hành trong đêm thơ, ta cũng tìm thấy sự đóng góp này ở đơn vị câu thơ, bài thơ. Một trau chuốt, cách điệu dành cho nhịp cũ 8/8 của thời thơ mới: Sông đã sóng từ khi chưa biển biếc / Ta đã nhau thuở môi mắt chưa kề (Nguyễn Thái Dương –Thuở kia, có một mối tình kia). Một nỗ lực phá vỡ những khuôn thước, dù đó là khuôn vàng thước ngọc: Tiếng hát xuyên qua qủa táo trong túi áo tôi / Nhọn hơn một tiếng thở dài / Có phải đêm đêm chị vẫn lặng lẽ mài giũa nỗi cô độc trong lòng chị / chuốt thành ngọn mác bén.(Nguyễn Nhật Ánh – Chị tôi)

Hình 2. PGS.TSKH. Bùi Mạnh Nhị trong Đêm thơ Người Khoa Văn.

3. Có chút cổ điển quý hiếm trong tập Người khoa văn II. Nguyễn Nguyên Trứ viết thơ chữ Hán: Thất thập niên tiền sự / Hốt ức, ngã tâm thương / Mạc bi sầu tư lự / Lộ bàng, y cựu hương rồi tự dịch thơ mình: Chuyện xưa đã bảy mươi năm / Bỗng dồn nhớ lại khôn cầm lòng ta / Xin đừng quá đỗi xót xa / Bên đường hoa vẫn như xưa ngát lừng ( Cố hương). Và người viết bài xin được phóng bút trích dẫn Lê Trí Viễn để những ai từng mê Hạ Trí Chương, được nhận ra trong Người khoa văn chút hơi hướng thơ Đường: Khoa trưởng già về khoa / Bàn tiếp khách đăng kí / Cô sinh viên hỏi kỹ / Thưa: cụ học khóa nào?

4.Từ đêm thơ này và nhiều đêm thơ trước trong 30 năm phát triển, Người khoa văn đã đưa chất thơ vào cuộc sống theo nghĩa, từ Khoa Ngữ Văn, nhiều thầy cô đã bước vào hàng ngũ quản lý cấp cao như GSTS Nguyễn Tấn Phát, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo, Giám đốc Đại học Quốc gia; Thứ trưởng Lê Vũ Hùng (Cựu Sv của Khoa), PGS.TSKH Bùi Mạnh Nhị, Hiệu trưởng trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh, TS Bạch Văn Hợp, Phó Hiệu trưởng; TS. Nguyễn Viết Ngoạn Hiệu trưởng Trường Cao Đẳng Sư phạm TP Hồ Chí Minh; Ths. Nguyễn Văn Hiến, Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Bình Thuận; Ths. Nguyễn Thị Chim Lang, Giám đốc Sở GD và ĐT Bà Rịa-Vũng Tàu; Cô Nguyễn Thị Thu Lang, Giám đốc Sở Ngoại vụ Đồng Nai… Nhiều thầy cô tham gia quản lý cấp Khoa thuộc ĐHSP TP.HCM, PGS.TS Hoàng Văn Cẩn hiện là Trưởng Khoa Giáo Dục Mầm non; TS Vũ Thị Ân hiện là Trưởng Khoa Giáo dục Tiểu học; TS Nguyễn Thị Anh hiện là Hiệu trưởng trường Trung học Thực hành.

5. Tính đến nay Người khoa văn đã xuất bản hơn 100 đầu  sách, bao gồm sách nghiên cứu, sách tham khảo, giáo trình và sách phổ biến khoa học. Nhiều đầu sách đã được tái bản nhiều lần. Đã hoàn thành 32 đề tài nghiên cứu cấp Bộ, cấp Trường. Liên kết xuất bản 10 số tạp chí chuyên ngành để công bố kết quả nghiên cứu của giảng viên trong Khoa. Mời bạn đọc xem ảnh bìa tập sách mới của Người khoa văn .

Trần Quốc Toàn

NHỚ VỀ MỘT NGƯỜI THẦY

Được tin thầy Trần Hoán từ trần, tôi không khỏi bàng hoàng, hụt hẫng. Vốn là tôi có ý định đến thăm thầy nhưng vì vướng dịch covid 19 nên cứ lần lữa mãi, chưa đến được. Nào ngờ thầy đã ra đi… Vậy là từ nay, mãi mãi tôi không bao giờ còn được gặp thầy nữa. Tiếc thay! Tôi xin ghi lại đây cảm xúc và một vài kỷ niệm về thầy như một nén tâm nhang của một học trò trong hàng nghìn học trò tiễn biệt thầy về bên thế giới người hiền.

Tôi biết thầy Trần Hoán khi vào học khoa Ngữ văn của Trường ĐHSP Hà Nội I khóa 19 (1969 – 1973).Thầy dạy tôi phần cú pháp, bộ môn ngôn ngữ học. Nói là biết cũng chỉ là biết tên thầy dạy mình môn ấy, thế thôi chứ đâu đã biết gì nhiều. Vả lại, tôi vốn nhút nhát, đối với các thầy cô hồi ấy chỉ có “kính nhi viễn chi” chứ chả bao giờ dám bén mảng tới gần làm quen hoặc chia sẻ điều gì. Vậy nên ấn tượng của tôi về thầy hồi ấy chưa có gì sâu sắc .

Rồi cuộc đời run rủi thế nào tôi lại được gặp thầy ở khoa Ngữ văn của Trường ĐHSP Thành phố Hồ Chí Minh. Số là thầy được Bộ tăng cường điều động vào công tác tại Trường ĐHSP Tp Hồ Chí Minh năm 1976 thì năm 1977 tôi tốt nghiệp ĐHSP Hà Nội I và cũng được điều động vào công tác tại đây cùng với một vài anh chị em khác. Là đồng nghiệp và công tác cùng khoa với thầy, tôi có điều kiện gần gũi và hiểu biết về thầy nhiều hơn. Bấy giờ, thầy đảm nhiêm vai trò trưởng bộ môn ngôn ngữ học và Bí thư chi bộ khoa. Năm tháng qua đi, ấn tượng về thầy ngày càng sâu đậm trong tôi mà cho đến tận bây giờ tôi vẫn nhớ: tác phong giản dị, tính tình hiền lành, cử chỉ mực thước, giọng nói chậm rãi, rành rọt và luôn chu đáo với đồng chí, đồng nghiệp. Nói chung thầy là một con người sống rất đạo đức và dễ gần. Ai đã từng tiếp xúc với thầy, dù chỉ là lần đầu đều cảm thấy bình yên, tin cậy. Còn nhớ khoa Ngữ văn những năm 1987, 1988 có sóng gió bất ổn trong nội bộ, yêu cầu phải nhanh chóng kiện toàn lại bộ máy lãnh đạo khoa. Mặc dù không có học hàm, học vị cao nhưng thầy vẫn được tuyệt đại đa số cán bộ trong khoa tín nhiệm bầu giữ chức vụ Trưởng khoa và thầy đã đảm nhiệm chức vụ ấy trong suốt hai nhiệm kỳ từ 1988 đến 1996.

Tôi không cùng chuyên môn với thầy nhưng cũng thường được thầy quan tâm giúp đỡ, động viên, chia sẻ những lúc khó khăn, cô đơn. Còn nhớ cái Tết đầu tiên xa nhà ở Sài Gòn, tôi và Phạm Văn Phúc còn độc thân, đang trong tâm trạng nhớ nhà da diết, thì được thầy mời về nhà ăn Tết. Mà nhà thầy hồi ấy có giàu có gì cho cam! Thì ra thầy đã rất thấu hiểu tâm trạng của chúng tôi khi đó và lặng lẽ an ủi, vỗ về chúng tôi bằng một cử chỉ tự nhiên, thân tình như vậy. Chỉ những ai xa quê trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc mới thấm nỗi cô đơn nơi đất khách quê người và càng trân quý những tình cảm như thầy đã dành cho chúng tôi vào cái Tết năm ấy.

Tôi xây dựng gia đình đầu năm 1981. Lúc bấy giờ đời sống rất khó khăn mà chúng tôi thì lại đang trong cảnh chồng Nam, vợ Bắc. Tháng 10/1981, chúng tôi sinh cháu gái đầu lòng, khó khăn càng thêm chồng chất. Những lúc ấy, thầy thường gặp tôi an ủi, động viên và khuyên tôi nên sớm hợp lý hoá gia đình. Thầy hứa sẽ nhận vợ tôi về công tác ở tổ bộ môn nếu vợ tôi vào. Tôi nghe lời thầy và cuộc sống của gia đình tôi ổn định dần từ đấy.

Lứa tuổi chúng tôi hồi ấy ai cũng khao khát được đứng vào hàng ngũ của Đảng với một động cơ trong sáng tuyệt vời. Thầy Trần Hoán cũng là một trong những người đã dìu dắt giúp đỡ tôi vào Đảng. Đến bây giờ tôi vẫn nhớ như in buổi lễ kết nạp tôi vào Đảng ngay tại thao trường của Trường sĩ quan lục quân 2 ở Long Thành, Đồng Nai ngày 13/9/1983 ( hồi ấy, tôi đang theo học lớp Sĩ quan dự bị của Trường sĩ quan lục quân 2). Hôm ấy có các đồng chí trong chi bộ khoa Giáo dục quốc phòng, thầy Hồ Văn Nho (Bí thư đảng ủy bộ phận khoa), thầy Trần Hoán (Bí thư chi bộ khoa Ngữ văn). Buổi lễ giản dị nhưng trang trọng và xúc động. Thầy Trần Hoán đã đọc Nghị quyết của chi bộ và công bố quyết định chuẩn y kết nạp tôi vào Đảng cộng sản Việt Nam, đồng thời căn dặn tôi tiếp tục phấn đấu cho lý tưởng của Đảng. Tại buổi Lễ hôm đó tôi đã giơ nắm tay tuyên thệ mà lòng xúc động nghẹn ngào, nước mắt rưng rưng.

Bây giờ tôi đã bước vào ngưỡng tuổi của lớp người “xưa nay hiếm” . Ngẫm lại thấy trên mỗi bước trưởng thành của mình đều có bóng dáng của những thầy cô giúp đỡ, dìu dắt. Thầy Trần Hoán là một trong những người thầy như thế. Với thầy, tôi không chỉ học được chữ mà còn học được làm người tử tế. Bây giờ thầy đã đi xa. Trong trái tim tôi mãi khắc ghi hình bóng của một người thầy đã sống trọn vẹn một cuộc đời thanh bạch, đức độ, khiêm nhường và giàu lòng nhân ái. Thương nhớ vô cùng! Xin kính cẩn nghiêng mình vĩnh biệt thầy và cầu chúc hương hồn thầy sớm được siêu thoát về miền an lạc vĩnh hằng và luôn phù hộ độ trì cho con cháu đựợc bình an, mạnh khỏe và hạnh phúc.

Ngày 13/10/2020

BẠCH VĂN HỢP