PHÉP THUẬT, TƯỚNG Sá», BÓI TOÃN, PHONG THỦY – NIỀM TIN TÂM LINH TRONG VÄ‚N HỌC TRUNG ÄẠI |
Wednesday, 12 September 2012 04:47 |
PHÉP THUẬT, TƯỚNG Sá», BÓI TOÃN, PHONG THỦY – NIỀM TIN TÂM LINH TRONG VÄ‚N HỌC TRUNG ÄẠI
PGS.TS Lê Thu Yến, Ths. Äà m Anh ThÆ°
Tóm tắt Bà i viết giá»›i thiệu má»™t số yếu tố tâm linh nhÆ° phép thuáºt, tÆ°á»›ng số, bói toán, phong thủy… Những yếu tố nà y tồn tại trong văn há»c trung đại nhÆ° má»™t niá»m tin tuyệt đối vá» mặt tâm linh. Và đứng ở góc Ä‘á»™ văn hóa bà i viết nháºn xét đánh giá vá» sá»± hiểu biết cÅ©ng nhÆ° trình Ä‘á»™ tÆ° duy của con ngÆ°á»i được phán ánh trong văn há»c thá»i đó. Từ khóa: Phép thuáºt, tÆ°á»›ng số, phong thủy, niá»m tin, tâm linh, văn há»c trung đại
Abstract Magic, Physiognomy, Divination and Feng Shui – Spiritual faith in Vietnamese Medieval Literature  The article introduces some spiritual elements such as Magic, Physiognomy, Divination, Feng Shui ... These elements existed in Vietnamese Medieval Literature as an absolutely spiritual faith. At a cultural standpoint, the article evaluates the knowledge and  level of human thinking which was reflected in the literature at that time.  Keywords: Magic, Physiognomy, Feng Shui, faith, spiritual, Medieval literature   Trong Ä‘á»i sống của chúng ta hiện nay có quá nhiá»u những hiện tượng không thể giải thÃch được. Các lá»±c lượng siêu hình nhÆ° trá»i, pháºt, thần, tiên… vẫn ảnh hưởng rất nhiá»u đến Ä‘á»i sống hằng ngà y của ngÆ°á»i dân. NgÆ°á»i ta cầu cúng khấn vái để mong có được má»™t Ä‘á»i sống vinh hiển hạnh phúc. Äâu đó những Ä‘iá»m báo và những gì xảy ra sau đó vẫn còn là m cho ngÆ°á»i ta kinh hoà ng sợ hãi. Những trò phép thuáºt, coi bói, coi tÆ°á»›ng số, thuáºt phong thủy …vẫn là m vÆ°á»›ng báºn cuá»™c sống bình thÆ°á»ng của biết bao ngÆ°á»i. Má»™ng mị chiêm bao dẫn đến những hà nh Ä‘á»™ng chỉ lối Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng trong sinh hoạt của con ngÆ°á»i hiện nay vẫn không phải là hiếm thấy. Việc sá» dụng bùa chú để trấn yểm ma quÄ© hoặc cúng bái ngÆ°á»i bị chết oan vẫn thÆ°á»ng thấy xảy ra ở các Ä‘á»n Ä‘Ã i miếu mạo. NgÆ°á»i bình thÆ°á»ng tá»± nhiên trở thà nh nhà ngoại cảm láºp không biết bao nhiêu kì tÃch lá»›n lao. Những chuyện linh ứng, báo ứng xảy ra cho ngÆ°á»i nà y ngÆ°á»i khác vẫn được ngÆ°á»i rỉ tai nhau qua những câu chuyện bên tách cà phê buổi sáng…Và cứ thấy má»—i buổi chiá»u tối, chiếc bà n thiên của má»—i nhà vẫn nghi ngút khói hÆ°Æ¡ng thì biết rằng tâm của má»—i ngÆ°á»i vẫn hÆ°á»›ng vá» cõi linh thiêng nà o đó, dù cả ngà y báºn bịu vất vả mÆ°u sinh, há» vẫn không quên đặt niá»m tin và o đấng thiêng liêng để được phù há»™ Ä‘á»™ trì cho cuá»™c sống thÆ°á»ng nháºt. Niá»m tin tâm linh vẫn được duy trì cho đến ngà y nay do nhiá»u nguyên nhân nhÆ°ng rõ rà ng phần lá»›n bá»™ pháºn văn há»c trung đại vẫn còn đấy đầy ắp những yếu tố huyá»…n hoặc, thần bÃ, kỳ lạ … Văn há»c trung đại cách chúng ta đã nhiá»u thế ká»· nhÆ°ng Ä‘á»i sống tâm linh thá»i ấy vẫn mang giá trị khởi nguồn. Những tác phẩm từ thế ká»· X trở Ä‘i mang Ä‘áºm dấu ấn của niá»m tin tâm linh (LÄ©nh Nam chÃch quái, Việt Ä‘iện u linh, Thiá»n uyển táºp anh, Thánh Tông di thảo, Nam Ông má»™ng lục, Truyá»n kỳ mạn lục, Truyá»n kỳ tân phả, Hoà ng Lê nhất thống chÃ, Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục, Công dÆ° tiệp ký, Truyện Kiá»u, Hoa Tiên, Mã Phụng Xuân HÆ°Æ¡ng, Phạm Tải Ngá»c Hoa, Lục Vân Tiên …). Tồn tại trong những tác phẩm nà y là vô số những vấn Ä‘á» có thể chÆ°a hiểu hết, có thể còn bán tÃn bán nghi nhÆ°ng con ngÆ°á»i đã đặt hết niá»m tin của mình và o bệ đỡ tâm linh. Niá»m tin ấy theo thá»i gian không há» phai lạt Ä‘i mà ngược lại nó cà ng củng cố thêm khi ánh sáng khoa há»c cÅ©ng Ä‘Ã nh bó tay không lá»i giải đáp. Có thể tìm thấy trong các yếu tố nhÆ°: phép thuáºt, tÆ°á»›ng số, bói toán, phong thủy…những cánh bay của niá»m tin ấy. 1. Phép thuáºt Thần linh, theo quan niệm của ngÆ°á»i xÆ°a, nhất định khác vá»›i ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Lai lịch, sức mạnh của thần linh, và những nhân váºt được xem nhÆ° hiện thân của thần linh bao giá» cÅ©ng được viá»n thêm vầng ánh sáng kỳ ảo, bỡi lẽ chỉ cần thiếu vắng vầng ánh sáng ấy thì “chuyện ông thánh sinh ra khác gì ngÆ°á»i thÆ°á»ng, và tÃnh cách ngÆ°á»i thÆ°á»ng có khác gì ông thánh†(Tá»±a thuyết – LNCQ)[1]. Vì thế, trong văn há»c trung đại, phép thuáºt thÆ°á»ng được miêu tả nhÆ° má»™t biểu hiện vá» sức mạnh của thần linh. Những phép thuáºt từng xuất hiện trong văn há»c trung đại rất Ä‘a dạng, có thể phân chia thà nh nhiá»u loại, có tốt, cÅ©ng có xấu, tùy và o mục Ä‘Ãch thi triển pháp thuáºt của nhân váºt. Phép thuáºt dùng để giúp ngÆ°á»i, cứu Ä‘á»i là “phép thầnâ€, còn phép thuáºt “để mê hoặc má»i ngÆ°á»iâ€, “lừa dối, là m loạn chÃnh pháp†(Thiá»n sÆ° Äạo Hạnh – Thiá»n uyển táºp anh) thì phải gá»i là “phép yêu dịâ€. Bên cạnh đó, má»—i loại phép thuáºt lại có sá»± mầu nhiệm riêng. TrÆ°á»›c hết, phép thuáºt biểu hiện thông qua khả năng di chuyển ở những vùng không gian mà ngÆ°á»i thÆ°á»ng vốn không thể đặt chân đến. Trá»i cao, biển sâu, lá»a bá»ng đối vá»›i con ngÆ°á»i thá»i trung đại chỉ biết “bá»™ khôn bằng ngá»±a, thủy khôn bằng thuyá»nâ€[2] là những nÆ¡i đầy chứa đầy bà ẩn, hiểm nguy, chỉ có thần linh  má»›i Ä‘i lại được. Lạc Long Quân là giống rồng nên ngà i “hay bÆ¡i lá»™i ở thủy phủ†(Truyện há» Hồng Bà ng – LNCQ). Thủy Tinh là m chủ miá»n sông nÆ°á»›c nên má»›i “đi xuống nÆ°á»›c, và o lá»a Ä‘á»u được cả†(Tản Viên Há»±u Thánh Khuông Quốc Hiển Ứng VÆ°Æ¡ng – VÄUL). Báºc tu hà nh đắc đạo cÅ©ng sở hữu quyá»n năng đặc biệt nà y. Thiá»n sÆ° Minh Không, đúng nhÆ° pháp hiệu của ông, luyện được phép thuáºt Ä‘i lại trên không trung dá»… dà ng nhÆ° trên đất bằng (Minh Không thần dị - NÔML). Trong má»™t số tác phẩm, ngÆ°á»i trần dá»±a và o sá»± giúp đỡ của thần linh đã vượt qua ranh giá»›i ngăn cách giữa các không gian. Theo Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục, năm xÆ°a má»™t ngÆ°á»i già u có ở là ng NhÆ° Phượng, huyện Văn Giang Ä‘i buôn ngoà i bể khÆ¡i bị đắm thuyá»n, dạt đến đảo hoang chỉ có toà n là ngÆ°á»i Ä‘en xấu. Ông ở đấy là m mÆ°á»›n mấy năm. Cuối cùng ngÆ°á»i trên đảo cho ông “nắm má»™t đầu thừng, bảo nhắm mắt lạiâ€, rồi “tung bay lên trá»iâ€. Má»™t lát thừng đứt, ông “lăn xuống đất, nhìn ra thì đó là cổng là ng†(Ông Sấm). Riêng ở LÄ©nh Nam chÃch quái, Nam Ông má»™ng lục, các tác giả đã mượn sức mạnh siêu nhiên (rùa và ng, rồng và ng) Ä‘Æ°a những ngÆ°á»i anh hùng bị dồn Ä‘uổi đến Ä‘Æ°á»ng cùng nhÆ° An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, Triệu Việt VÆ°Æ¡ng từ trần gian xuống thủy phủ, biến há» thà nh những vị thần bất tá». NgÆ°á»i anh hùng không bao giá» chết, há» sẽ được “hiển thánhâ€, “phong thầnâ€, đấy là motif chung trong truyá»n thuyết dân gian mà ở đây văn há»c viết đã hoà n toà n kế thừa. Hai là phép thuáºt trừ yêu quái, trừ tà chữa bệnh. Trá»i, Pháºt, các thiá»n sÆ° đại diện cho Pháºt giáo và đạo sÄ© đại diện cho Äạo giáo có sức mạnh tiêu diệt ma quá»·, bệnh táºt – nguyên nhân gieo rắc tai vạ, Ä‘au khổ và sợ hãi cho nhân gian. Quan Âm đại sÄ© hiện lên giữa cõi trần vá»›i “cà nh dÆ°Æ¡ng tỉnh thủy†quen thuá»™c “rÆ°á»›i đầu rảy mặtâ€, chữa khá»i bệnh mù của thiá»n sÆ° Ma Ha (Thiá»n sÆ° Ma Ha – TUTA). Thiá»n sÆ° Minh Không chữa khá»i bệnh cho vua Lý Thần Tông bằng cách “nấu nÆ°á»›c để rá»aâ€, “tay cỠđến đâu lông hết đến đấy, thân thể liá»n bình phục†(Minh Không thần dị - NÔML). Vá»›i những căn bệnh nan y hoặc kỳ lạ, ngÆ°á»i xÆ°a chỉ còn biết cầu viện đến sá»± linh ứng của phép thần thông. Mặt khác, tuy dÆ°Æ¡ng gian là thế giá»›i của ngÆ°á»i sống nhÆ°ng từ nÆ¡i rừng thiêng nÆ°á»›c Ä‘á»™c đến mảnh vÆ°á»n, góc nhà đá»u có các loà i ma quá»·, yêu quái ẩn nấp. Ngay trong chốn thâm nghiêm nhÆ° cung vua Ä‘á»i Lý cÅ©ng có yêu quái quấy phá, danh tăng Giác Hải và đạo sÄ© Thông Huyá»n phải dùng phép thuáºt má»›i trừ được: “Giác Hải lấy mấy hạt châu gõ và o nóc nhà , tiếng kêu khóc liá»n im bặt. Thông Huyá»n dùng lệnh bà i Ä‘áºp và o cá»™t, bá»—ng thấy má»™t bà n tay to tÆ°á»›ng ló ra trên tÆ°á»ng nhà , cầm má»™t con rắn mối vứt xuống đất, yêu quái bèn hết.†(Tăng Äạo thần thông – NÔML) Hay khi An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng xây dá»±ng Loa Thà nh, thà nh xây xong lại đổ, sau nhá» thần Rùa và ng báo có yêu quái ẩn nấp trong thà nh, vua má»›i rõ nguồn cÆ¡n: Có yêu quái ở chốn nà y Nó thì trêu gở chốn nà y váºy song. Ông Quán hiệu là Ngô Không Có đôi gà trắng nuôi trong thÆ°á»ng lá». Dầu vua giết được bạch kê Là m bùa yểm dÆ°á»›i váºy thì thà nh nên. (Việt sá» diá»…n âm) Ở câu chuyện trên, thần Rùa và ng vừa mách bảo cho vua căn nguyên của việc đổ thà nh vừa dặn dò cả việc là m “bùa yểm†– má»™t phÆ°Æ¡ng thức thÆ°á»ng được sá» dụng cho việc diệt trừ yêu quái. Ngoà i cách là m bùa yểm ấy ra, các thiá»n sÆ°, đạo sÄ© còn có thể láºp Ä‘Ã n trà ng nhÆ° sÆ° cụ Pháp Vân trong Äà o thị nghiệp oan ký (TKML): Bèn dá»±ng má»™t Ä‘Ã n trà ng ngay ở trên núi, treo đèn bốn mặt và lấy bút son vẽ bùa dấu. Ước má»™t trống canh thì có đám mây Ä‘en mÆ°á»i trượng vây xung quanh Ä‘Ã n, má»™t cÆ¡n gió lạnh thổi là m cho ngÆ°á»i phải ghê rợn. SÆ° cụ cầm cây tÃch trượng chỉ huy tả hữu, có lúc lại ra khá»i Ä‘Ã n là m bá»™ quát mắng. hoặc bắt quyết, phóng quyết, niệm chú nhÆ° thầy phù thủy Trần Lá»™c trong Ná»™i đạo trà ng (TTNL): Tổ sÆ° tức lắm, phóng má»™t cái quyết láºt đổ núi. Yêu hóa là m con quạ bay vút lên trá»i. Tổ sÆ° lại phóng mấy cái quyết trúng và o mình nó, nó phải sa xuống đất mà chết. […]. Tổ sÆ° nghÄ© vì cái yêu khà ở vùng tây nam má»›i yên, chÆ°a dám Ä‘i ngay, liá»n cỠđồ đệ là Pháp bá»™ Kim CÆ°Æ¡ng Ä‘i thay, đấm và o ngá»±c mà niệm chú. Phép thuáºt chẳng những có thể trừ diệt yêu quái mà có khi Ä‘iá»u khiển được cả hiện tượng thiên nhiên. Trong hệ thống các vị thần của ngÆ°á»i Việt, má»—i thần có trách nhiệm riêng, chẳng hạn thần Sấm tạo sấm sét, thần gió nổi gió, thổi mây, Long vÆ°Æ¡ng là m mÆ°a… Nói tóm lại, thiên đình, thủy phủ, âm ty cai quản má»i việc của vÅ© trụ. Thế nên, khi bị thiên nhiên ngăn trở, con ngÆ°á»i liá»n cầu khấn đến các vị thần linh. Äấy là cách mà chúa Trịnh đã là m và o khoảng năm Cảnh HÆ°ng khi thuyá»n tuần du của ông bị bãi cát nổi trên sông chặn lại. Sau lá»i cầu khấn của Chúa, phép thuáºt đã linh ứng. Từ lòng sông “bá»—ng có hai con rắn xuất hiện, dà i hÆ¡n má»™t thÆ°á»›c, to bằng ống tre, bò ngoằn ngoèo qua cái bãi ấyâ€. “Rắn bò đến đâu, cát tan ra đến đấy, nÆ°á»›c sông lại đầy lên nhÆ° cũ†(Sông Äá»™c – TTNL). Äôi lúc, thiá»n sÆ° hay thầy phù thủy cÅ©ng thá»±c hiện được phép thuáºt kỳ diệu nà y. Thiá»n uyển táºp anh kể rằng Thiá»n sÆ° Tịnh Giá»›i “trong lúc Ä‘i các nÆ¡i quyên má»™ để đúc chuông là m trống, có khi trá»i kéo mây Ä‘en sắp mÆ°a, sÆ° đứng giữa sân giÆ¡ gáºy trừng mắt nhìn lên, chỉ trong chốc lát mây tan, mặt trá»i lại xuất hiệnâ€. Tà i phép chi phối các hiện tượng tá»± nhiên nà y cà ng bá»™c lá»™ rõ hÆ¡n mối dây nối kết giữa ngÆ°á»i, hay chÃnh xác hÆ¡n, những ngÆ°á»i có phẩm chất thần linh, và trá»i. Trong truyện trung đại, nhất là truyện truyá»n kỳ, biến hóa là loại phép thuáºt thÆ°á»ng xuyên được nhắc đến. Cây cá», muông thú…, những sinh váºt không phải ngÆ°á»i hoặc các vị thần vá»›i chân thân khác ngÆ°á»i thÆ°á»ng, để Ä‘i lại chốn nhân gian, hưởng niá»m vui nÆ¡i trần thế Ä‘á»u hóa thân thà nh ngÆ°á»i. Nguyá»…n Dữ đã để lại cho văn chÆ°Æ¡ng má»™t cuá»™c đối đáp kỳ thú qua Äà Giang dạ ẩm ký (TKML). Kỳ thú ở chá»— nhân váºt mà nhà văn sáng tạo nên để tranh biện cùng Hồ Quý Ly không phải ngÆ°á»i mà là vượn tinh và cáo tinh. Phép thuáºt biến hóa cÅ©ng rất dá»… bị yêu ma quá»· quái lợi dụng để lừa gạt ngÆ°á»i Ä‘á»i. Thánh Tông di thảo kể rằng năm xÆ°a có con chuá»™t thà nh tinh nhân lúc ngÆ°á»i chồng vắng nhà , bèn hóa thà nh anh ta, sống chung cùng ngÆ°á»i vợ. Sá»± việc được phát giác, ngÆ°á»i chồng tháºt và ngÆ°á»i chồng giả do con chuá»™t biến phép cùng đến trÆ°á»›c Ä‘iện rồng chá» vua phân xá» nhÆ°ng kết quả là “hai ngÆ°á»i giống nhau nhÆ° đúc, không thể phân biệt được ai tháºt ai giả†(truyện Con chuá»™t thà nh tinh). NhÆ°ng dẫu biến hóa có tinh diệu đến đâu chăng nữa thì cuối cùng các sinh váºt Ä‘á»u buá»™c phải trở vá» vá»›i hình dáng ban đầu. Nà ng Liá»…u, nà ng Äà o trong Tây viên kỳ ngá»™ ký (TKML) xinh đẹp mê hoặc lòng ngÆ°á»i nhÆ° thế thoáng chốc thác hóa cùng tráºn gió dông. Mấy chiếc hà i hai nà ng tặng, Hà sinh vừa cầm trên tay “đã thà nh ra những cánh hoa, bay vèo lên trên không mấtâ€. Nà ng Ngá»a Vân trong Truyện lạ nhà thuyá»n chà i (TTDT) vốn là nữ há»c sÄ© ở Long Cung, dÆ°á»›i hình dáng ngÆ°á»i trần, chung sống cùng Thúc NgÆ° bốn năm song vì má»™t lần tình thế nguy biến, nà ng để lá»™ bản hình “hóa ra thà nh má»™t con cá to, dà i Ä‘á»™ ngà n thÆ°á»›c, mình lá»›n Æ°á»›c tá»›i ba mÆ°Æ¡i quầng†nên Ä‘Ã nh vÄ©nh biệt chồng bay Ä‘i mất. Nếu sá»± hóa thân thà nh ngÆ°á»i là khởi đầu cho mối tình duyên tÆ°Æ¡i đẹp của Ngá»a Vân, nà ng Liá»…u, nà ng Äà o… thì việc trở lại bản hình buá»™c há» vÄ©nh viá»…n rá»i xa trần thế, cắt đứt sợi dây yêu thÆ°Æ¡ng cùng ngÆ°á»i phà m. Có lúc, con ngÆ°á»i cÅ©ng hóa thân thà nh các sinh váºt khác tuy biến hóa theo hÆ°á»›ng nà y không phổ biến nhÆ° việc thần hoặc các sinh váºt hóa thà nh ngÆ°á»i. Äặc biệt, trong những truyện chúng tôi khảo sát, đến ba lần con ngÆ°á»i hóa thà nh cùng má»™t loà i váºt: hóa hổ. Theo Việt Ä‘iện u linh, “trong Ä‘á»i vua Lý Nhân Tông (1092 – 1127), quan Thái sÆ° Lê Văn Thịnh nuôi được má»™t gia nô ngÆ°á»i Äại Lý (Vân Nam) có thuáºt lạ: Ä‘á»c thần chú xong, biến hình thà nh hổ báo. Văn Thịnh cố dá»— y dạy mình thuáºt ấy†(Thái Úy Trung Tuệ VÅ© Lượng Công). Vua Lý Thần Tông khi còn là thế tá», nhÆ° Nam Ông má»™ng lục thuáºt lại, từng má»c lông khắp ngÆ°á»i chẳng khác loà i hổ (truyện Minh Không thần dị). Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục qua truyện Hóa hổ ghi chép lại má»™t sá»± lạ ở SÆ¡n Vi. Có ngÆ°á»i ná» và o rừng lạc Ä‘Æ°á»ng, gặp má»™t ông già cởi áo mặc cho và dặn Ä‘i sau. Má»™t lúc sau, anh ta “ngứa ngáy†và “thấy mình hóa thà nh má»™t con hổâ€. Sá»± trùng hợp giữa ba câu chuyện trên chỉ mang tÃnh ngẫu nhiên hay phÃa sau chúng còn ẩn giấu má»™t thông Ä‘iệp nà o đấy chỠđợi chúng ta giải mã? Cuối cùng không thể không kể đến những váºt có phép thuáºt mà thần ban tặng cho loà i ngÆ°á»i. Rồng và ng “tháo móng chân†cho Triệu Việt vÆ°Æ¡ng, chỉ cần mang móng chân đó cà i lên mÅ© đâu mâu, quân giặc trông thấy, tá»± nhiên sẽ khiếp sợ (Triệu Việt vÆ°Æ¡ng và Lý Nam Äế - NÔML). Khi An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng bị giặc Ä‘uổi đến bá» biển, Rùa và ng Ä‘Æ°a nhà vua “sừng tê bảy tấcâ€, giúp vua rẽ nÆ°á»›c và o thủy cung (truyện An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng – LNCQ). Nà ng Ngá»a Vân trÆ°á»›c lúc từ biệt chồng “nhả má»™t Ä‘iá»m rãi trắng toâ€, Ä‘em nó “hòa vá»›i nÆ°á»›c mặn mà uống thì xuống nÆ°á»›c không chìm, không bao giá» bị nạn chết Ä‘uối†(Truyện lạ nhà thuyá»n chà i – TTDT). NhÆ° váºy, khi nháºn được váºt báu mang phép thuáºt, con ngÆ°á»i sẽ sở hữu má»™t số khả năng nhÆ° thần linh. Và ngay cả khi thần linh không còn ở bên cạnh con ngÆ°á»i, váºt báu ấy vẫn là bằng chứng xác thá»±c nhất vá» phép mầu nhiệm của các vị thần. 2. Bói toán, xem tÆ°á»›ng số Thần linh bên cạnh việc có phép thuáºt vô cùng thần thông còn nắm giữ số mệnh của con ngÆ°á»i. Do đó, ngÆ°á»i ta thÃch bói toán, mang Ä‘iá»u mình nghi ngá» mà há»i quá»· thần để biết trÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng lai là nh dữ. Vá»›i ngÆ°á»i dân thuở trÆ°á»›c, bói toán là má»™t phần không thể thiếu trong sinh hoạt thÆ°á»ng ngà y. Chuẩn bị là m má»™t việc trá»ng đại, trÆ°á»›c tiên phải bói xem ngà y. Quang Trung dẫn quân ra Bắc nhÆ°ng chÆ°a thể đến Thái miếu – nÆ¡i thá» cúng linh thiêng – mà phải lệnh cho Nguyá»…n Hữu Chỉnh chá»n ngà y tốt: Sau lá»… tiếp kiến vua Lê, vua Tây SÆ¡n sai Chỉnh chá»n ngà y tốt để và o là m lá»… ra mắt ở nhà Thái miếu. (Hoà ng Lê nhất thống chÃ) NgÆ°á»i thân bị bệnh nặng, dân gian cÅ©ng má»i thầy phù thủy hay thầy bói đến xem bệnh thay cho thầy thuốc: Má»i thầy chiếu kÃnh bốn bá»[3] Những kẻ tà i thì Ä‘iểm đặng bốn mÆ°Æ¡i Chiếu xem má»™t buổi dâm trá»i Chiếu kÃnh ra rồi thêm sá»± xót xa (Phạm Công Cúc Hoa) Việc tÆ°Æ¡ng lai, đặc biệt là việc thi cá» công danh, cà ng cần Ä‘oán số, há»i mệnh bởi lẽ xÆ°a nay “há»c tà i thi pháºnâ€. TrÆ°á»›c khi Vân Tiên lên kinh ứng thÃ, tôn sÆ° của chà ng đã Ä‘oán số biết trÆ°á»›c kết quả không hay: Tôn sÆ° khi ấy luáºn bà n: “Gẫm trong số hệ khoa trà ng còn xa.†(Lục Vân Tiên) Hai anh em Mã Phụng, Mã Long văn tà i ngang nhau, nhÆ°ng nhá» bắt xăm nên các vị đại sÆ° trong chùa biết được ai sẽ chiếm bảng và ng trạng nguyên: Há»™i trà o bá» toán bắt xăm Bắt tên nà o trúng ấy nhằm trạng nguyên Vái cùng thượng giá»›i hoà ng thiên KÃch cổ triá»u tiá»n là m lá»… triá»u nghi. (Mã Phụng Xuân HÆ°Æ¡ng) TrÆ°á»›c má»™t linh cảm hay má»™t hiện tượng lạ thÆ°á»ng, ngÆ°á»i ta cÅ©ng dá»±a và o bói toán, xem đấy là phÆ°Æ¡ng thức giúp con ngÆ°á»i hiểu được ý trá»i. Nà ng BÃch Châu, cung phi của Trần Duệ Tông, trên Ä‘Æ°á»ng theo vua đánh Chiêm Thà nh, má»™t đêm “xem thiên tượng, thấy má»™t đạo hắc khà từ phÆ°Æ¡ng đông lại, lấn và o ngôi sao thứ tÆ° bắc cá»±c rất kÃp†(Hải khẩu linh từ - TKTP). Tối đến trằn trá»c, không ngủ được, nà ng lại bói má»™t quẻ, kinh hãi nháºn ra lần hà nh quân nà y sẽ đại bại. Nguyá»…n Trãi, vị quân sÆ° đắc lá»±c của Lê Lợi trong cuá»™c khởi nghÄ©a Lam SÆ¡n, theo lá»i kể của tác giả Việt Lam xuân thu, ngoà i tà i thao lược còn tinh thông thuáºt bói toán. Sau khi châu Trà Long hoà n toà n được bình định, “bá»—ng má»™t cÆ¡n lốc cuốn đổ lá cá» và ngâ€. Nguyá»…n Trãi “bấm má»™t quẻ, thất kinh gá»i Äoà n Mãng lại bảo: Äại vÆ°Æ¡ng bị thất bại. Ông láºp tức dẫn 1000 quân, cÆ°á»›p Ä‘Æ°á»ng đến Diá»…n Châu giải cứu cho Äại vÆ°Æ¡ngâ€. Tóm lại, bói toán là để ngÆ°á»i ta há»i quá khứ, biết trÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng lai. Má»i việc lá»›n nhá» trong Ä‘á»i sống Ä‘á»u có thể Ä‘oán biết bằng nhiá»u hình thức khác nhau. Có bói Kinh Dịch (hay bói Dịch), vá»›i việc láºp quẻ dá»±a và o cách gieo đồng xu (lắc hà o), xem mai rùa, sắp các cá»ng cá» thi, bấm Ä‘á»™n. Trong câu truyện Hải khẩu linh từ dẫn ở trên, cách mà nà ng BÃch Châu sá» dụng chÃnh là bói Kinh Dịch: Nói xong, nà ng liá»n đóng cá»a sổ Ä‘i nằm, trằn trá»c không yên giấc, chợt nghe chiến thuyá»n phÃa trÆ°á»›c phÃa sau đã Ä‘iểm trống canh tÆ° rồi. Ngồi dáºy bói má»™t quẻ Kinh Dịch, trúng và o quẻ “phục†(chấn dÆ°á»›i khôn trên) biến sang quẻ “di†(chấn dÆ°á»›i cà n trên) trong lòng tá»± Ä‘oán rằng: Trong quẻ “dụng đảng†nhiá»u, “thể đảng†Ãt, ngoại khà vượng, ná»™i khà suy. Vả hà o từ nói “mê lại dữ, có tai vạ†đi hà nh quân thế nà o cÅ©ng đại bại. Có lẽ chuyến Ä‘i nà y bị cái nhục Nhu Cát[4] chăng! Ở má»™t tác phẩm khác, truyện thÆ¡ Lục Vân Tiên, thầy bói cÅ©ng bà y ra phép bói Dịch bằng mai rùa, cá» thi: Thầy bèn gieo quẻ đặng linh: “Chiêm tên tuổi ấy lá»™ trình mắc chi?†Ứng và o rùa vá»›i cá» thi Rồi thầy coi quẻ má»™t khi má»›i tÆ°á»ng Ngá»c Hoa trong Phạm Tải Ngá»c Hoa nghe lệnh vua truyá»n gá»i chồng liá»n bấm quẻ và biết đó là điá»u chẳng là nh: Nà ng nghe vua phán ân cần Tay liá»n bấm Ä‘á»™n vá»™i và ng xem qua: SÆ¡n trạch quẻ Ä‘á»™ng hà o ba Vợ chồng ân ái xót xa lòng và ng Ngỡ là đồng tịch đồng sà ng Äồng sinh đồng tá» lá»a thÆ°Æ¡ng muôn Ä‘á»i Hay đâu má»™t phút biến dá»i Ấy ai phân rẽ duyên tôi là m vầy? Nếu bói Kinh Dịch ngÆ°á»i giải Ä‘oán căn cứ lá»i quẻ (thoán từ), lá»i hà o (hà o từ) trong Kinh Dịch để luáºn Ä‘oán thì bói chữ, bói thÆ¡ dá»±a trên cách chiết tá»±. Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục khi ghi chép vá» cuá»™c Ä‘á»i Nguyá»…n Hãng, từng nhắc đến ngÆ°á»i thầy bói Ä‘oán chữ nổi tiếng lúc bấy giá». TÆ°Æ¡ng truyá»n, cuối Ä‘á»i Long Äức, vua Hiển Tông là con nối, nhÆ°ng không được láºp là m vua, đến ẩn trốn trên gác chuông chùa Pháºt TÃch, gặp vị thầy chiết tá»± nà y, nhá» xem há»™ và viết má»™t chữ “Cảnhâ€. Nhìn chữ, ông thầy phục xuống lạy mà nói: “Mặt trá»i rá»i xuống kinh đô là biểu hiện của Thiên tá» rồi†(Nguyá»…n Công Hãng). Chữ Cảnh (景) trên có chữ Nháºt là mặt trá»i, dÆ°á»›i có chữ Kinh là Kinh đô. Cả chữ trên chữ dÆ°á»›i nghÄ©a là : mặt trá»i trên kinh đô, nên ông thầy Ä‘oán là mặt trá»i rá»i xuống kinh đô, là điá»m lên ngôi vua. Quả nhiên, sau vua à Tông nhÆ°á»ng ngôi, Hiển Tông được lên ngôi vua, niên hiệu Cảnh HÆ°ng. Ngoà i ra, ở nÆ¡i chùa miếu, hoạt Ä‘á»™ng xin xăm diá»…n ra thÆ°á»ng xuyên. Niá»m tin mà mẹ và vợ Mã Ô dà nh cho việc vái Pháºt xin xăm trong truyện Mã Phụng Xuân HÆ°Æ¡ng là má»™t và dụ Ä‘iển hình cho tâm lý chung của ngÆ°á»i dân lúc bấy giá»: Mẹ con nghị lượng hÆ¡n thua Sắm sanh lá»… váºt lên chùa xin xăm Lên chùa vái Pháºt má»›i xin Sáu bảy năm nà y sao mất không tin Và o chùa lá»… Pháºt xin xăm Xăm kia má»›i Ä‘oán bình an không gì. Giữa thá»i tao loạn, bói toán cà ng được Æ°a chuá»™ng. Những lá»i được xem nhÆ° sấm ngữ lÆ°u truyá»n khắp nÆ¡i. Chẳng hạn cuối Ä‘á»i Tiá»n Lê, giang sÆ¡n sắp đổi chủ, lá»i sấm của Thiá»n sÆ° Vạn Hạnh lan truyá»n đến táºn thôn cùng xóm vắng: Táºt lê chìm biển Bắc Cây Lý má»c trá»i Nam Bốn phÆ°Æ¡ng binh Ä‘ao lặng Tám hÆ°á»›ng chúc bình an. (Thiá»n sÆ° Vạn Hạnh – TUTA) Táºt lê là tên má»™t loà i cây, ở đây chỉ mượn tiếng đồng âm để ám chỉ triá»u Tiá»n Lê, cÅ©ng nhÆ° lý (cây máºn) để chỉ triá»u Lý. Chú bác Lý Công Uẩn nghe xong lấy là m lo sợ, sai ngÆ°á»i ruổi gấp vá» Hoa LÆ° nghe ngóng, thì quả đúng nhÆ° lá»i sÆ° nói. Xem tá» vi, tÆ°á»›ng số là má»™t hình thức bói toán khác dá»±a trên ngà y giá» sinh hoặc tÆ°á»›ng mạo, hà nh vi của má»—i ngÆ°á»i. Nhá» tá» vi, tÆ°á»›ng số, ngÆ°á»i ta Ä‘oán biết được tÆ°Æ¡ng lai rạng rỡ của anh hà n sÄ© nghèo khổ nhÆ° Thị HÆ°Æ¡ng đã nháºn ra số Trạng nguyên của Lý Công: “Nguyên nà ng số là nghá» nòi/ DÆ°á»›i đất trên trá»i thuá»™c hết má»i phÆ°Æ¡ng/ Khoan khoan chân bÆ°á»›c bên Ä‘Æ°á»ng/Thấy chà ng há» Lý ngồi Ä‘Æ°Æ¡ng ăn mà y†(Lý Công), hay ngÆ°á»i khách từ phÆ°Æ¡ng Bắc đến dùng thuáºt tÆ°á»›ng số Ä‘oán rằng háºu váºn của Quáºn Tạo rất tốt, “phúc lá»™c không kể xiết†(Hoà ng Lê nhất thống chÃ). Những báºc thiên tá» qua sá»± miêu tả của văn há»c trung đại cÅ©ng phải có tÆ°á»›ng mạo khác thÆ°á»ng. Hoà ng thượng Lê Hiển Tông thì “râu rồng, mÅ©i cao, tóc hạc, mắt phượng, Ä‘i nhẹ nhÆ° nÆ°á»›c, ngồi vững nhÆ° nonâ€, hoà ng tôn Lê Duy Kỳ thì “mà y rồng mắt phượng, tiếng nói nhÆ° chuôngâ€. DÆ°á»›i góc nhìn của dân chúng bấy giá», hình dáng ấy chứng tá» hỠ“tháºt đúng là báºc thiên tá»â€ (Hoà ng Lê nhất thống chÃ). Có lúc quá khứ, tÆ°Æ¡ng lai được thần linh trá»±c tiếp chỉ dẫn cho ngÆ°á»i trần thông qua việc nháºp đồng. Äá»c truyện Sông Äá»™c (TTNL), chúng ta sẽ phần nà o hình dung được cách nháºp đồng của các thầy phù thủy: Trong tháng ấy, vị Quản LÄ©nh Hầu Má»— ở Kinh đô bị ốm nặng, thuốc thang cứu chữa mãi không công hiệu. NgÆ°á»i nhà má»i thầy phù thủy đến láºp Ä‘Ã n thỉnh tÆ°á»›ng. TÆ°á»›ng bốc đồng lên nói rằng: “Hầu ốm không cá»› gì khác, chỉ tại tên Má»— giết con thần sông mà nên. KÃp bảo nó đến Ä‘á»n chịu tá»™i, nếu để thần sông quá giáºn, thì bệnh sẽ không thể khá»i được. Nhìn chung, thuáºt bói toán tuy Ä‘a dạng nhÆ°ng vẫn phải dá»±a trên má»™t số nguyên tắc nhất định nhÆ° việc giải Ä‘oán quẻ bói thÆ°á»ng phải căn cứ và o nguyên lý âm dÆ°Æ¡ng ngÅ© hà nh. Còn các nguyên tắc ấy được váºn dụng hiệu nghiệm đến đâu là tùy thuá»™c ở ngÆ°á»i bói toán. NgÆ°á»i bói toán, xem tÆ°á»›ng số có thể là thầy bói, thầy phù thủy, thầy tu, đôi khi là tiên nhân giáng thế. Việc Bạch Long hầu trong Long đình đối tụng lục (TKML) nhân lúc nhà n rá»—i biến thà nh ông thầy bói ngồi ở chợ Nam phải chăng chứng tá» thần linh cÅ©ng thÃch thú vá»›i việc xem bói ở nhân gian? Có thể nói, hầu hết việc bói toán, xem tÆ°á»›ng số khi xuất hiện trong tác phẩm văn há»c trung đại Ä‘á»u được cả nhân váºt trong truyện lẫn tác giả tin tưởng, coi trá»ng. Tuy nhiên, và o thế ká»· XVIII, XIX, các truyện thÆ¡ Trinh thá», Lục Vân Tiên đã phần nà o tái hiện má»™t cách chân tháºt các trò bói toán bịp bợm diá»…n ra nhan nhản trong xã há»™i lúc bấy giá». Nà y là lá»i lẽ của chuá»™t Äá»±c dùng các quẻ trong Kinh Dịch dụ dá»— chuá»™t Bạch hòng thá»a mãn thói háo sắc của hắn: Chà ng rằng: “Nà ng vẫn chấp nê Chẳng hay lo trÆ°á»›c ắt thì lụy sau Hãy suy cho thấu cÆ¡ mầu Trong khi tụy hoán[5] dá»… hầu má»™t ai… (Trinh thá») Nà y là những gì thầy bói khua môi múa mép lừa gạt Tiểu đồng Ä‘ang nóng lòng lo lắng cho căn bệnh của cáºu chủ Vân Tiên: Tiểu đồng nghe nói Ä‘i liá»n Gặp ông thầy bói đặt tiá»n mả coi Bói rằng: “Ta bói hẳn hoi, Bói hay đã dáºy, ngÆ°á»i coi đã đầy.†(Lục Vân Tiên) Song đến đây cÅ©ng cần phải nói thêm rằng phê phán của tác giả khuyết danh trong Trinh thá», của Äồ Chiểu trong Lục Vân Tiên chÆ°a phải hÆ°á»›ng đến bản chất mê tÃn của thuáºt bói toán nói chung mà chủ yếu nhằm và o má»™t nhóm ngÆ°á»i lợi dụng bói toán là m Ä‘iá»u xằng báºy. Nhân váºt tôn sÆ° – thầy há»c của Vân Tiên tinh thông sách vở, đồng thá»i giá»i cả bói toán, pháp thuáºt. Con Ä‘Æ°á»ng công danh trắc trở Vân Tiên trải qua trong tÆ°Æ¡ng lai đã chứng minh thuáºt Ä‘oán số của thầy chÃnh xác vô cùng. Äiá»u nà y cà ng cho thấy từ xÆ°a niá»m tin và o bói toán, thuáºt số đã bén rá»… rất sâu trong Ä‘á»i sống tinh thần của dân tá»™c. 3. Phong thủy Phong thủy là “há»c thuyết chuyên nghiên cứu sá»± ảnh hưởng của hÆ°á»›ng gió, hÆ°á»›ng khÃ, mạch nÆ°á»›c đến Ä‘á»i sống hoạ phúc của con ngÆ°á»iâ€. Vá» mặt từ nguyên, “風 phong có nghÄ©a là gió, là hiện tượng không khà chuyển Ä‘á»™ng và 水 thủy có nghÄ©a là nÆ°á»›c, là dòng nÆ°á»›c, tượng trÆ°ng cho địa thếâ€[6]. Phong thủy chia thà nh hai lÄ©nh vá»±c. DÆ°Æ¡ng trạch là cuá»™c đất được dùng và o mục Ä‘Ãch là m nhà cá»a, đình chùa, miếu mạo, thôn xóm, là ng mạc, thị trấn, thà nh phố. Má»™t cuá»™c đất tốt sẽ mang đến Ä‘iá»u may mắn cho chủ nhân. Trong Thiên đô chiếu, vua Lê Thái Tổ căn cứ và o địa thế, phong thủy của thà nh Äại La để quyết định dá»i đô: Huống chi thà nh Äại La, đô cÅ© của Cao VÆ°Æ¡ng, ở giữa khu vá»±c trá»i đất, được thế rồng chầu hổ phục, chÃnh giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trÆ°á»›c. Vùng nà y mặt đất rá»™ng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cÆ° không khổ thấp trÅ©ng tối tăm, muôn váºt hết sức tÆ°Æ¡i tốt phồn thịnh. Xem khắp nÆ°á»›c Việt đó là nÆ¡i thắng địa, thá»±c là chá»— tụ há»™i quan yếu của bốn phÆ°Æ¡ng, đúng là nÆ¡i thượng đô kinh sÆ° mãi muôn Ä‘á»i. Phong thủy hà i hòa, ở phÆ°Æ¡ng diện rá»™ng, mang đến thịnh vượng cho đất nÆ°á»›c. Ở phÆ°Æ¡ng diện hẹp, phong thủy nÆ¡i sinh sống ảnh hưởng đến váºn mệnh của từng cá nhân, cho nên nhìn và o địa thế nhà cá»a có thể Ä‘oán biết được Ä‘iá»u là nh dữ của chủ nhân. TÆ°Æ¡ng truyá»n mẹ vua Lê Thánh Tông, “thuở còn hà n vi, ngụ tại phÃa tây nam nhà Quốc tá» giámâ€. Theo các thầy tÆ°á»›ng số “nÆ¡i đây nÆ°á»›c hồ bao bá»c chung quanh nhà â€, “có khà vượng của thiên tá»â€ (Vua Thánh Tông – TTNL). Còn âm trạch là cuá»™c đất dùng để chôn ngÆ°á»i chết. Phong thủy cho rằng nếu tổ tiên được chôn và o má»™t cuá»™c đất tốt thì sẽ truyá»n phúc đức cho con cháu Ä‘á»i sau. Các tác giả văn há»c trung đại lÆ°u tâm đến âm trạch nhiá»u hÆ¡n dÆ°Æ¡ng trạch. NgÆ°á»i Trung Hoa được xem nhÆ° báºc thầy trong việc chá»n đất đặt má»™ huyệt. Äến cuối thế ká»· XVIII đầu thế ká»· XIX, Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục qua truyện Ngôi má»™ bà mẹ của Äà o Khản vẫn nhắc đến sách Äịa kiểm của Cao Biá»n – viên tÆ°á»›ng nhà ÄÆ°á»ng cai trị đất Giao Châu và o khoảng thế ká»· thứ IX. Hoà ng Phúc – viên đại thần nhà Minh – rất giá»i phong thủy, “khi ở nÆ°á»›c ta đã Ä‘i xem khắp các kiểu đất và có ghi cảâ€, để lại sách Kiểm ký (Ông Lê Trãi – TTNL). Nhiá»u ngÆ°á»i phÆ°Æ¡ng Bắc khác cÅ©ng thÆ°á»ng sang phÆ°Æ¡ng Nam tìm huyệt đất tốt (truyện Äinh Tiên Hoà ng – CDTK, Cho bạc được phúc – BTTKL) nhÆ°ng cuối cùng mạch đất bao giá» cÅ©ng vá» tay ngÆ°á»i Việt. HÆ¡n nữa, nÆ°á»›c ta cÅ©ng có những báºc thầy nổi tiếng vá» thuáºt phong thủy sánh ngang vá»›i ngÆ°á»i Trung Hoa nhÆ° Tả Ao tiên sinh, ngÆ°á»i là ng Tả Ao, phủ Äức Quang, trấn Nghệ An (nay thuá»™c xã Xuân Giang, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà TÄ©nh). Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục dà nh hẳn má»™t thiên có tên Tả Ao tiên sinh kể vá» lai lịch, tà i năng của nhân váºt nà y. Khả năng phát hiện mạch đất của ông thần kỳ đến mức chỉ Ä‘i ngang gò đất bên Ä‘Æ°á»ng má»™t lần đã biết ngay đây là “ngôi đất huyết thá»±câ€, sau khi mất táng ở đấy sẽ thà nh Phúc thần. Song dẫu tà i giá»i, con ngÆ°á»i vẫn bị chi phối bởi mệnh trá»i. Tiên sinh Tả Ao chá»n được huyệt miệng rồng “năm trăm năm má»›i mở má»™t lần mà mở chỉ trong má»™t khắc†ngoà i hải đảo, chuẩn bị mang hà i cốt mẹ đến chôn ở đó, không may bị sóng gió cản trở, không thể ra chôn được. Tìm được thế đất tốt là dá»±a và o tà i năng của thầy địa lý nhÆ°ng có chiếm được thế đất ấy không còn do má»™t chữ duyên định Ä‘oạt. “Tháºt là số mệnh của taâ€, tiếng than ấy của Tả Ao tiên sinh hẳn là lá»i chung của con ngÆ°á»i trung đại vá» lòng ngÆ°á»i và ý trá»i. Việc Ä‘á» cao thầy phong thủy của ngÆ°á»i xÆ°a tá» rõ chá»n đất chôn cất tổ tiên là vấn Ä‘á» hệ trá»ng bởi lẽ âm trạch liên quan đến sá»± hÆ°ng thịnh hay diệt vong của cả gia tá»™c. Sở dÄ© vua Lê Thái Tổ nắm được quyá»n lá»›n là vì chá»— giếng cha ông chết chung quanh có rất nhiá»u gò “trông ra nhÆ° chiếc hoa sen tám cánhâ€, gá»i là “huyệt Äế vÆ°Æ¡ng thiên táng†(Sá»± tÃch vua Lý Thái Tổ - HVLHC). Gia đình Nguyá»…n Trãi mắc vạ lá»›n tru di, nguyên nhân ở chá»— vị trà mả tổ nhà ông nằm trúng và o nÆ¡i có hình thế “TÆ°á»›ng quân cụt đầuâ€. Vá» thế đất ấy, trong bản Kiểm ký của Hoà ng Phúc nói rằng: “Nhị Khê mạch Ä‘oản, há»a thảm tru di†(Ông Lê Trãi – TTNL). Giữa thá»i loạn sinh ra kẻ gian hùng nhÆ° Nguyá»…n Hữu Chỉnh là do năm xÆ°a ông Giám sinh há» Äá»— cắm lầm má»™t cái huyệt cho cha Quáºn Bằng (Mả tổ Quáºn Bằng – TTNL). Long khà tá»a ra từ huyệt đất lá»›n đến mức tác Ä‘á»™ng cả và o tá»± nhiên, vÅ© trụ. Má»™ huyệt táng hà i cốt cha Äinh Tiên Hoà ng nằm trong đầm nÆ°á»›c, từ đó vá»t ra “má»™t luồng khà sáng hồngâ€, “nhÆ° má»™t dải lụa chiếu thẳng và o sao Thiên Mã†(Äinh Tiên Hoà ng – CDTK). Khi thầy Tả Ao tìm được mạch đất trên núi Hồng LÄ©nh, tinh tượng biến đổi khác thÆ°á»ng. “Bấy giá» ngÆ°á»i Minh trông thiên văn Ä‘á»u nói: Các ngôi sao Ä‘á»u chầu cả vá» phÆ°Æ¡ng Nam, nÆ°á»›c An Nam hỠđược đất rồi†(Tả Ao tiên sinh – TTNL). Nhìn chung, Công dÆ° tiệp ký, Hoà ng Lê nhất thống chÃ, Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục,v.v. , khi lý giải vá» sá»± thà nh bại trong cuá»™c Ä‘á»i các nhân váºt lịch sá» không chỉ căn cứ và o nhân phẩm, tà i năng của nhân váºt, mà còn thÆ°á»ng xem xét đến mồ mả tổ tiên. Riêng ở Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục 9/90 thiên truyện đã có nhắc đến thế đất huyệt má»™. Tuy nhiên hình thế của huyệt má»™ không phải tồn tại vÄ©nh viá»…n. Äã có phÆ°Æ¡ng pháp tìm ra ngôi huyệt tốt, ắt hẳn cÅ©ng có cách phá hoại. Huyệt má»™ ngá»±a thần mà Äinh Tiên Hoà ng lấy được từng giúp ông đánh đâu thắng đấy, gặp tai Æ°Æ¡ng có “rồng và ng hiện lên che chởâ€. NhÆ°ng vá» sau, theo lá»i ngÆ°á»i khách phÆ°Æ¡ng Bắc, Äinh Tiên Hoà ng đặt gÆ°Æ¡m ở cổ ngá»±a khiến thế đất từ tốt chuyển thà nh xấu vì “đầu ngá»±a mang gÆ°Æ¡m thì bị giết cả cha và con†(Äinh Tiên Hoà ng – TTNL). Trong truyện Tả Ao tiên sinh, vị thầy phong thủy tà i giá»i nà y cắm được ngôi huyệt quý giúp con cháu có quyá»n nghiêng thiên hạ nhÆ°ng vua Trung Hoa sai ngÆ°á»i đến phá, Ä‘Ã o trá»™m mả và lừa bắt con trai ông mang Ä‘i. Nhiá»u long mạch trên khắp nÆ°á»›c Việt ta đã bị phá Ä‘i nhÆ° thế. Bao phủ lên những câu chuyện vá» mồ mả trong văn há»c trung đại là má»™t không khà huyá»n bÃ. Sá»± huyá»n bà ấy khiến Ä‘á»™c giả đôi lúc chỉ chú ý đến tầm quan trá»ng của mạch đất, thế đất mà quên Ä‘i vai trò của con ngÆ°á»i. Song xét đến cùng, chủ nhân của những mạch đất tốt phải có má»™t số phẩm chất nhất định. Có ngÆ°á»i thông minh, gan dạ nhÆ° Äinh Tiên Hoà ng, dám lặn xuống đầm sâu tìm huyệt má»™ (Äinh Tiên Hoà ng – CDTK). Có ngÆ°á»i vì là m việc thiện nên được báo Æ¡n nhÆ° ông cụ ở huyện Phượng Nhãn là m phúc cho chà ng trai ná» nén bạc, sau anh ta giúp ông mai táng hà i cốt tổ tiên ở nÆ¡i đất tốt (Cho bạc được phúc – BTTKL). Äôi khi thầy địa lý còn cố ý thá» thách ngÆ°á»i xin cắm má»™. Mẹ của ông Äà m Tháºn Huy từng đến xin thầy địa lý ở là ng Tả Ao để há»™ ngôi mả cho chồng. Ông già nháºn lá»i để đất cho nhÆ°ng “cố ý trùng trình mãiâ€: Má»—i khi Ä‘i đâu, tối đến vẫn vỠở nhà há» Äà m. Má»™t khi gặp mÆ°a, ông già bắt phu nhân cõng mình, hai ông xin thay thì ông gạt Ä‘uổi Ä‘i. Phu nhân vui vẻ cõng. Äến đêm, ông già lẻn và o buồng ngủ thì phu nhân chống cá»± má»™t cách nghiêm nghị. Ông già than rằng: “Äó tháºt là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà tiết tháo, ta phải Ä‘á»n bồi má»›i đượcâ€. Rồi ông già chá»n chá»— đất tốt để má»™ cho. Sau hai ông nối nhau thi Ä‘á»—.†(Ông Äà m Tháºn Huy – TTNL) Rõ rà ng chÃnh Ä‘iá»u “nhânâ€, Ä‘iá»u “thiện†má»—i ngÆ°á»i gieo trồng trong cuá»™c sống đã mang đến hạnh phúc cho bản thân há». Tin và o sá»± thần kỳ của phong thủy, bói toán, phép thuáºt, nhÆ°ng cÅ©ng không thể xem nhẹ tà i năng và phẩm chất đạo đức của con ngÆ°á»i, tấm lòng ấy, suy nghÄ© ấy của ngÆ°á»i xÆ°a chẳng phải vẫn rất xứng đáng để các thế hệ sau trân trá»ng sao?  Nhìn chung thế giá»›i tâm linh thông qua các yếu tố phép thuáºt, tÆ°á»›ng số, bói toán, phong thủy... rất phong phú và đa dạng. Những yếu tố nà y suy cho cùng đã ăn sâu và o tiá»m thức trong má»—i con ngÆ°á»i thá»i trung đại. NgÆ°á»i ta ăn, ngủ, là m việc, phấn đấu cho tÆ°Æ¡ng lai và cả sau khi chết Ä‘á»u không thể thiếu bà n tay dẫn dắt của tâm linh. Nó nhÆ° những ngá»n đèn giúp con ngÆ°á»i soi tá» mục Ä‘Ãch sống, nhÆ° những đôi cánh giúp con ngÆ°á»i thá»±c hiện chân trá»i mÆ¡ Æ°á»›c, và đôi lúc nó nhÆ° chiếc vòng kim cô ká»m tá»a, thức tỉnh những Ä‘am mê vượt quá mức kiểm soát của con ngÆ°á»i. Nó là chiếc chìa khóa vạn năng mở ra Ä‘Æ°á»ng sinh Ä‘Æ°á»ng tá» mà con ngÆ°á»i Ä‘ang ngụp lặn trong bể khổ của trần gian nà y phải dè chừng và kiêng sợ. Má»™t khi má»i bà ẩn còn chÆ°a có lá»i đáp thì nó vẫn còn có khả năng thả sức nâng bÆ°á»›c con ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° có thể trong chừng má»±c nà o đó cưỡng chế tham vá»ng của con ngÆ°á»i. Xét cho cùng, yếu tố tâm linh Ãt nhiá»u cÅ©ng giáo dục Ä‘Æ°á»ng ngay lẽ phải giúp con ngÆ°á»i sống tốt hÆ¡n, thiện hÆ¡n. Tất nhiên chuyện “buôn thần bán thánh†mÆ°u cầu lợi Ãch cá nhân cÅ©ng không thể tránh khá»i khi sá»± hiểu biết của con ngÆ°á»i còn quá hạn hẹp, thiển cáºn. 20-5-2012   TÀI LIỆU THAM KHẢO
LNCQ: LÄ©nh Nam chÃch quái VÄUL: Việt Ä‘iện u linh NOML: Nam Ông má»™ng lục TTDT: Thánh Tông di thảo TUTA: Thiá»n Uyển táºp anh TTNL: Tang thÆ°Æ¡ng ngẫu lục HLNTC: Hoà ng Lê nhất thống chà CDTK: Công dÆ° tiệp ký TKML: Truyá»n kỳ mạn lục TKTP: Truyá»n kỳ tân phả HVLHC: Hoà ng Việt hÆ°ng long chà BTTKL: Bạc tâm truyá»n kÃnh lục Â
  [1] Xin xem phần chú thÃch viết tắt ở cuối bà i. [2] Chinh phụ ngâm [3] Theo ngÆ°á»i xÆ°a, thầy phù thủy là m phép đánh đồng thiếp cho hồn xuống âm phủ, chiếu mặt gÆ°Æ¡ng xem hồn ấy Ä‘i đâu, gặp gỡ những gì. Cha mẹ Cúc Hoa má»i thầy phù thủy chiếu kÃnh xem Cúc Hoa có bị tà ma quấy nhiá»…u không. [4] Chu Hoà n VÆ°Æ¡ng đánh nhau vá»›i Trịnh Trang công ở Nhu Cát. Quân nhà Chu bị đại bại. [5] Tụy hoán: tên hai quẻ trong Kinh Dịch chỉ sá»± hợp tan. [6] http://vi.wikipedia.org/wiki/ |