Tiết lá»™ chÆ°Æ¡ng trình chinh phục sao Há»a của Liên Xô 打å°
周三, 2010年 12月 15日 15:56

4:15, 14/08/2009

Tổng công trình sư Sergei Korolev.

 

Phải nói, trên thế giá»›i, không có quốc gia nào lại có tham vá»ng chinh phục sao Há»a nhÆ° Liên Xô. Từ năm 1924, các nhà Ä‘iện ảnh Liên Xô đã chuyển thể  tiểu thuyết khoa há»c giả tưởng vá» Ä‘á» tài thám hiểm sao Há»a có tá»±a Ä‘á» Aelita của nhà văn nổi tiếng ngÆ°á»i Nga Alexei Tolstoi thành phim và đã thu hút sá»± quan tâm của dÆ° luận.
Kể từ đó cho đến khi Chiến tranh thế giá»›i lần thứ hai bùng nổ, khắp Liên Xô Ä‘á»u vang vá»ng khẩu hiệu "Tiến lên sao Há»a". Và Æ°á»›c vá»ng này của ngÆ°á»i dân Liên Xô bắt đầu trở thành hiện thá»±c vào những năm cuối thập niên 50 thế ká»· XX khi ngành công nghiệp hàng không vÅ© trụ của Liên Xô do được quan tâm đúng mức đã tăng tốc phát triển vá»›i những dá»± án chinh phục sao Há»a hết sức táo bạo.
Theo những tài liệu quan trá»ng lÆ°u trữ tại Tổ hợp Công nghiệp không gian RKK Energia của Nga, chính Tổng công trình sÆ° (TCTS) Sergei Korolev, ngÆ°á»i đứng đầu CÆ¡ quan Phát triển tên lá»­a đạn đạo siêu mật của Liên Xô có tên gá»i OKB-1 (tiá»n thân của Tổ hợp RKK Energia hiện nay), là ngÆ°á»i đã Ä‘á» xuất chÆ°Æ¡ng trình Ä‘Æ°a ngÆ°á»i lên thám hiểm sao Há»a có tên gá»i TMK.
Äầu năm 1959, sau khi được Chính phủ Liên Xô chấp thuận việc triển khai chÆ°Æ¡ng trình TMK, Korolev liá»n giao nhiệm vụ cho Cục III của OKB-1 nghiên cứu việc chế tạo má»™t tàu không gian siêu nặng có thể Ä‘Æ°a ngÆ°á»i bay đến sao Há»a. Tàu không gian này có mã hiệu TMK-1 và được đẩy bởi má»™t tên lá»­a N-1 dài 123m, có Ä‘Æ°á»ng kính 19,6m và nặng đến 75 tấn. Tàu không gian TMK-1 có thể thá»±c hiện má»™t chuyến du hành đến sao Há»a rồi sau đó quay vá» lại trái đất trong vòng 3 năm vá»›i phi hành Ä‘oàn gồm 3 ngÆ°á»i.
Theo dá»± kiến, chuyến thám hiểm sao Há»a đầu tiên của nhân loại được thá»±c hiện bằng tàu không gian TMK-1 sẽ tiến hành vào tháng 7/1964. NhÆ°ng do liên tiếp xảy ra các sá»± cố trong việc thá»­ nghiệm tên lá»­a N-1 nên cuối cùng chÆ°Æ¡ng trình TMK bị đình hoãn vô thá»i hạn.


Mô hình Tàu không gian tàu há»a sao Há»a.

Äến năm 1965, do nhận thấy không còn khả năng chạy Ä‘ua vá»›i Mỹ trong cuá»™c Ä‘ua Ä‘Æ°a ngÆ°á»i lên mặt trăng, Liên Xô quyết định tăng tốc chÆ°Æ¡ng trình chinh phục sao Há»a, nhất là khi tên lá»­a đẩy N-1 đã được TCTS Korolev cải tiến đáng kể và đã thành công trong nhiá»u lần thá»­ nghiệm ở mặt đất. Vì vậy, Korolev quyết định giao nhiệm vụ  nghiên cứu và triển khai chÆ°Æ¡ng trình chinh phục sao Há»a có tên gá»i TMK-2 cho Cục III. Äây là má»™t công trình nghiên cứu và thá»­ nghiệm quy mô để có thể tiến hành chuyến bay chinh phục sao Há»a đầu tiên bắt đầu vào tháng 8/1971, đích xác là vào ngày 8/6/1971.
ChÆ°Æ¡ng trình TMK-2 được triển khai theo hai phÆ°Æ¡ng án: phÆ°Æ¡ng án thứ nhất là phóng lên quỹ đạo ngoài trái đất má»™t không trạm có chức năng làm Ä‘iểm phóng trung chuyển cho các chuyến bay từ mặt đất lên không trạm và từ không trạm bay đến sao Há»a, phÆ°Æ¡ng án thứ hai là phóng thẳng tàu không gian từ mặt đất lên sao Há»a.
Sau nhiá»u lần thảo luận, cân nhắc kỹ càng bởi má»™t há»™i đồng khoa há»c gồm 7 nhà khoa há»c không gian nổi tiếng của Liên Xô và được hai nhà khoa há»c không gian Korolev và Grigerovicht Maksimov phụ trách, phÆ°Æ¡ng án thứ hai được nhất trí lá»±a chá»n để thá»±c hiện chuyến thám hiểm sao Há»a đầu tiên của nhân loại.
Theo đó, má»™t tàu không gian có tên gá»i Tàu há»a sao Há»a được thiết kế Ä‘á»™ng cÆ¡ đẩy sá»­ dụng năng lượng hạt nhân sẽ được má»™t tên lá»­a N-2 đẩy lên sao Há»a. Chuyến bay lịch sá»­ này sẽ được Ä‘iá»u khiển bởi má»™t phi hành Ä‘oàn gồm 3 ngÆ°á»i do nhà du hành vÅ© trụ Andrei Kamanin phụ trách.
Sau hÆ¡n 10 tháng bay xuyên không gian, tên lá»­a N-2 sẽ Ä‘Æ°a tàu không gian Tàu há»a sao Há»a đến sao Há»a và thả ra má»™t tàu đổ bá»™ có ngÆ°á»i Ä‘iá»u khiển đáp xuống bá» mặt sao Há»a để thá»±c hiện má»™t chuyến thám hiểm. Sau khi  thu lượm nhiá»u mẫu vật, tàu đổ bá»™ sẽ cất cánh bay vá» tàu không gian mẹ. Do không còn được đẩy bởi tên lá»­a nên tàu không gian Tàu há»a sao Há»a sẽ khai há»a hệ thống Ä‘á»™ng cÆ¡ đẩy sá»­ dụng năng lượng hạt nhân nÆ°Æ¡ng theo các cÆ¡n bão vÅ© trụ để quay vá» lại trái đất. Sau má»™t chuyến du hành kéo dài 3 năm, 1 tháng và 2 ngày, tàu không gian sẽ đáp xuống mặt đất vào ngày 10/7/1974.


Tên lửa N-2.

Nhằm giúp cho phi hành Ä‘oàn thá»±c hiện chuyến bay dài ngày mang tính lịch sá»­ này có đủ sức khá»e để hoàn thành nhiệm vụ, tàu không gian Tàu há»a sao Há»a được thiết kế đến 5 khoang gồm: khoang sinh hoạt, nghỉ ngÆ¡i của phi hành Ä‘oàn, có tổng khối lượng 25m3; khoang làm việc có tổng khối lượng 25m3; khoang sinh há»c có tên gá»i SOZh có tổng khối lượng 75m3; khoang kỹ thuật để chứa tàu đổ bá»™, hệ thống máy đẩy, thiết bị tái tạo ánh nắng mặt trá»i thành năng lượng và hệ thống anten; khoang trung chuyển để tiếp nhận tàu đổ bá»™ từ sao Há»a quay vá» lại tàu mẹ.
Trong 5 khoang này thì khoang SOZh mang tính sinh tá»­ nhất vì nó là nÆ¡i tái tạo má»™t phần cuá»™c sống bình thÆ°á»ng cho phi hành Ä‘oàn. Tại đây, tảo sẽ được sá»­ dụng để tái tạo khí carbon thải ra từ cÆ¡ thể các thành viên phi hành Ä‘oàn thành ôxy. Còn nÆ°á»›c thải ra từ sinh hoạt của phi hành Ä‘oàn sẽ được tái tạo thành nÆ°á»›c sạch.
Khoang SOZh còn được thiết kế má»™t nhà kính để trồng các loại thá»±c phẩm đủ đáp ứng đến 50% nhu cầu thức ăn của phi hành Ä‘oàn trong suốt thá»i gian 3 năm thá»±c hiện chuyến bay. Vì đây là khoang quan trá»ng nhất, nên việc thiết kế và thá»­ nghiệm Ä‘á»u do nhà khoa há»c không gian Maksimov phụ trách (Maksimov được giao phụ trách chÆ°Æ¡ng trình TMK-2 sau khi TCTS Korolev qua Ä‘á»i vào năm 1966).
Từ tháng 5/967, khi việc chế tạo khoang SOZh hoàn thành, các nhà du hành vÅ© trụ Viktor Dylnev, Alexei Kubasov và Vladimir Algypov đã được Ä‘Æ°a vào khoang SOZh để thá»±c hiện hàng loạt thá»­ nghiệm giống nhÆ° Ä‘iá»u kiện của phi hành Ä‘oàn bay lên sao Há»a và quay vá» trái đất suốt 3 năm. Trong khi việc thiết kế và chế tạo tàu không gian Tàu há»a sao Há»a tiến triển má»™t cách thuận lợi thì việc thá»­ nghiệm tên lá»­a đẩy N-2 lại liên tiếp gặp thất bại. Äây là lý do khiến Liên Xô quyết định đình hoãn chÆ°Æ¡ng trình thám hiểm sao Há»a TMK-2.
Tuy nhiên, khát vá»ng chinh phục sao Há»a vẫn không ngừng thôi thúc các nhà khoa há»c Liên Xô. Và khát vá»ng này má»™t lần nữa bùng lên vào giữa thập niên 80 khi Tổ hợp không gian Energia chế tạo thành công tên lá»­a đẩy N-1M mà theo đánh giá của các nhà khoa há»c không gian phÆ°Æ¡ng Tây là có thể giúp con ngÆ°á»i đặt chân lên sao Há»a.
Äến năm 1987, Chính phủ Liên Xô đã bật đèn xanh cho việc triển khai chÆ°Æ¡ng trình Ä‘Æ°a ngÆ°á»i lên sao Há»a vá»›i mục tiêu là bắt đầu chuyến thám hiểm vào tháng 4/1989. Tuy nhiên đã quá trá»… để các nhà khoa há»c không gian Liên Xô thá»±c hiện khát vá»ng này do tình hình chính trị bắt đầu diá»…n biến phức tạp dẫn đến việc Liên Xô sụp đổ vào năm 1990.
Tuy nhiên, những cống hiến của các nhà khoa há»c không gian Liên Xô vá» việc chinh phục sao Há»a không phải là vô ích. Hiện các chÆ°Æ¡ng trình hợp tác nghiên cứu liên quan đến việc Ä‘Æ°a con ngÆ°á»i lên sao Há»a giữa Nga, Mỹ và Liên minh châu Âu Ä‘ang được triển khai trên ná»n tảng các công trình nghiên cứu và thá»­ nghiệm từ các chÆ°Æ¡ng trình chinh phục sao Há»a của Liên Xô nhÆ° TMK, TMK-1 vào các thập niên 50 - 60 - 70 thế ká»· trÆ°á»›c

Văn Hòa (theo Historia) http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hosomat/2009/8/70092.cand