Dạy môn ngữ văn: tránh lối dạy áp đặt, dạy má»™t chiá»u Print
Sunday, 07 May 2017 00:00

KHPTO - Trưá»ng đại há»c sư phạm T.HCM vừa tổ chức há»™i thảo khoa há»c quốc gia vá»›i ná»™i dung “Nghiên cứu và dạy há»c ngữ văn trong nhà trưá»ng - Từ truyá»n thống đến hiện đạiâ€. Các đại biểu tham dá»± há»™i thảo Ä‘á»u cho rằng, đổi má»›i dạy môn Ngữ văn phải theo hướng “mởâ€, tránh lối dạy áp đặt, dạy má»™t chiá»u.

Các báo cáo tham gia Há»™i thảo là những nghiên cứu má»›i nhất cá»§a các nhà khoa há»c cá»§a gần 30 trưá»ng đại há»c, cao đẳng, viện nghiên cứu, các cán bá»™ quản lí, cán bá»™ nghiên cứu giảng dạy và giáo viên các trưá»ng Trung há»c phổ thông khu vá»±c phía Nam và Thành phố Hồ Chí Minh vá» việc nghiên cứu và giảng dạy môn Ngữ văn trong nhà trưá»ng hiện nay.
Sách giáo khoa mới không nên “cắt đứt†với sách hiện hành
PGS.TS. Äinh Phan Cẩm Vân, khoa ngữ văn, Trưá»ng ÄHSP TP. HCM cho rằng, thay đổi sách giáo khoa là thông lệ cá»§a bất kỳ ná»n giáo dục nào. Má»—i bá»™ sách chỉ phù hợp trong má»™t thá»i gian nhất định; dài hay ngắn tuỳ vào tầm nhìn cá»§a tập thể biên soạn và chiến lược cá»§a ngành giáo dục. Những năm gần đây, giáo dục Việt Nam bước vào giai Ä‘oạn cải cách mạnh mẽ, vá»›i mong muốn thay đổi “căn bản và toàn diện†ná»n giáo dục nước nhà. Sách giáo khoa cần có những ná»™i dung phù hợp vá»›i mục tiêu giáo dục má»›i. Sách giáo khoa hiện hành đã đáp ứng đúng yêu cầu cá»§a ngành giáo dục trong thá»i gian dài, mang tá»›i nhiá»u hiểu biết phong phú và sâu sắc vá» văn há»c Việt Nam, văn há»c thế giá»›i, cùng các kiến thức vá» tiếng Việt, làm văn... Nay, việc giảng dạy không hoàn toàn Ä‘i theo mô hình truyá»n thống, không đơn thuần truyá»n thụ kiến thức, do vậy cần có những thay đổi. 
Tuy nhiên, biên soạn sách giáo khoa má»›i không phải là “cắt đứtâ€, làm má»›i hoàn toàn vá»›i sách giáo khoa hiện hành. Những thay đổi mang tính kế thừa bao giá» cÅ©ng dá»… được tiếp thu và chấp nhận hÆ¡n cả.
Bá»™ giáo dục và đào tạo đã chá»n kiểm tra, đánh giá là “đột phá†cá»§a cải cách giáo dục theo hướng phát triển năng lá»±c. Cải cách thi cá»­ đã được áp dụng. Sách giáo khoa chỉ là má»™t phương diện cá»§a bức tranh đổi má»›i. Giải pháp thi cá»­ Ä‘ang áp dụng hầu hết trong các môn há»c, đó là thi theo hình thức trắc nghiệm. Môn Văn cÅ©ng được dá»± báo sẽ theo hình thức này. Biên soạn sách giáo khoa má»›i phải tính đến cả xu hướng cải cách trong kiểm tra đánh giá. Thi trắc nghiệm đòi há»i rèn luyện những phương pháp, hình thức tư duy khác vá»›i tá»± luận.
Theo TS.Trần Thanh Bình, Nhà xuất bản giáo dục tại TP.HCM, trong thá»i gian tá»›i, mối quan hệ giữa giáo viên (GV) – sách giáo khoa (SGK) – há»c sinh (HS)  cần phải được xác lập má»™t cách đầy đủ hÆ¡n: má»™t mặt tiếp tục đổi má»›i ná»™i dung, chương trình đào tạo GV ở các trưá»ng sư phạm và biên soạn SGK tích hợp; mặt khác phải khẳng định rằng: phát triển năng lá»±c ngưá»i há»c, dạy cách há»c (learning to learn) cho ngưá»i há»c vừa là Ä‘iá»u kiện tiên quyết, vừa là mục tiêu cuối cùng cá»§a đổi má»›i căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông bởi vì suy cho cùng, chỉ có HS – những ngưá»i tiếp nhận kiến thức đồng thá»i từ nhiá»u môn há»c, nhiá»u GV – má»›i thá»±c sá»± là những chá»§ thể tích hợp kiến thức ná»™i môn, liên môn (và xuyên môn) để vừa phát triển há»c vấn phổ thông, vừa rèn luyện được năng lá»±c ứng xá»­, giải quyết những tình huống thá»±c tế đặt ra trong nhà trưá»ng và trong cuá»™c sống, làm cho quá trình há»c tập thá»±c sá»± trở nên có ý nghÄ©a vá»›i chính bản thân mình. Bên cạnh đó, SGK cÅ©ng cần hướng đến mục tiêu phát triển năng lá»±c GV, tạo ra những độ mở nhất định để trên cÆ¡ sở cá»§a SGK, GV có thể chá»§ động, tích cá»±c và hứng thú thiết kế nên các giáo án dạy há»c Ä‘a dạng, sáng tạo, phù hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện cụ thể cá»§a cÆ¡ sở giáo dục nói chung và vá»›i sở trưá»ng, khả năng cá»§a từng cá nhân nói riêng.
Dạy văn theo hướng “mởâ€
Theo ý kiến cá»§a TS. Trần Thanh Bình, Nhà xuất bản giáo dục tại TP.HCM, cô Võ Thanh Thuý, Trưá»ng THPT chuyên Nguyá»…n Thiện Thành (Trà Vinh), mô hình dạy há»c dá»±a trên phản hồi cá»§a ngưá»i há»c là má»™t mô hình mở, đặt trá»ng tâm vào đối tượng ngưá»i há»c, cho phép giải phóng tối Ä‘a năng lá»±c tư duy sáng tạo cá»§a HS. Trong giá» dạy há»c Ä‘á»c hiểu, ngoài việc HS góp phần tạo nghÄ©a cho văn bản khi tham gia các hoạt động Ä‘á»c thì há» còn hướng tá»›i những ý tưởng khác do chính há» sáng tạo ra. Äó là quá trình thăm dò, khám phá những cảm xúc, những mối quan hệ, gợi nhá»› lại những gì ngưá»i Ä‘á»c đã biết vá» nhân vật, tác phẩm và đặt những gợi nhá»› đó trong những kinh nghiệm, trải nghiệm cá»§a ngưá»i Ä‘á»c vá» con ngưá»i, cuá»™c sống… Theo hướng dạy há»c này, bài há»c văn không dừng lại ở chá»— giá» há»c kết thúc. Giá» há»c kết thúc nhưng ngưá»i Ä‘á»c – ngưá»i há»c vẫn tiếp tục suy ngẫm vá» những những cách giải thích, cắt nghÄ©a, vá» số phận, tính cách nhân vật, vá» cách kết thúc hay hàm nghÄ©a mà các vấn đỠtrong tác phẩm đặt ra…  mở rá»™ng thêm chân trá»i cho việc Ä‘á»c hiểu văn bản.
TS. Nguyá»…n Bá Long, Trưá»ng CÄSP Kiên Giang, môn Ngữ văn trong nhà trưá»ng (rõ nhất phần Văn) đã không bắt nhịp được vá»›i Ä‘á»i sống văn chương ngoài xã há»™i. Tính mục đích cá»§a nó cÅ©ng không thể Ä‘a dạng, Ä‘a chiá»u như những gì Ä‘ang diá»…n ra trong Ä‘á»i sống cá»™ng đồng. Trong khi nhiá»u ngưá»i cho rằng phần lá»›n há»c sinh phổ thông “không chịu há»c văn†thì ngược lại, các em lại tá» ra hứng thú tìm Ä‘á»c những tác phẩm má»›i xuất bản (hợp pháp), không nằm trong chương trình. 
TS. Nguyá»…n Bá Long cho biết: “Vá»›i những “Giáo án mẫuâ€, “Bài văn mẫu†bày bán “mênh mông†ngoài thị trưá»ng. Chúng tôi nghÄ©, lợi ít hại nhiá»u, nó làm mòn nếp nghÄ©, “đẩy lùi†trí sáng tạo cá»§a cả ngưá»i dạy lẫn ngưá»i há»c. Nhìn chung, vá»›i má»™t mặt bằng sá»­ dụng tiếng Việt còn “mong manhâ€, “thấp thá»m†như thế, cá»™ng vá»›i thói quen viết văn theo “mẫuâ€, theo “khung†đã trở thành “quán tínhâ€; nếu phải giải quyết má»™t vấn đỠnằm ngoài “khungâ€, ngoài “mẫu†(nghị luận xã há»™i chẳng hạn), thì Ä‘iểm dưới trung bình cá»§a há»c sinh tất sẽ “vô kểâ€. Äiá»u đó chẳng có gì lạâ€.

Anh Thư
Nguồn: http://www.khoahocphothong.com.vn/day-mon-ngu-van-tranh-loi-day-ap-dat-day-mot-chieu-47054.html#Zoom