Phát triển du lịch bá»n vững - Äâu là giải pháp cho Việt Nam? |
Lundi, 11 Mai 2020 03:51 |
Phát triển du lịch bá»n vững - Äâu là giải pháp cho Việt Nam? Â
Chúng ta cần má»™t ná»n du lịch bá»n vững - má»™t ná»n du lịch tốt cho đất nÆ°á»›c lúc nà y và còn bá»n vững dà i lâu mai sau. Trong phần sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu phát triển du lịch bá»n vững là gì? Tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững? Việt Nam Ä‘ang gặp những khó khăn gì trong việc tiếp cáºn mô hình phát triển du lịch bá»n vững? Và đâu là giải pháp cho những khó khăn nà y? I. Khái niệm vá» du lịch bá»n vững Du lịch bá»n vững là du lịch giảm thiểu các chi phà và nâng cao tối Ä‘a các lợi Ãch của du lịch cho môi trÆ°á»ng thiên nhiên và cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, và có thể được thá»±c hiện lâu dà i nhÆ°ng không ảnh hưởng xấu đến nguồn sinh thái mà  du lịch phụ thuá»™c và o. Ảnh: Du lịch VÄ©nh Long Mạng LÆ°á»›i tổ chức Du lịch Thế giá»›i của Liên Hợp Quốc (United Nation World Tourism Organization Network - UNWTO) chỉ ra rằng du lịch bá»n vững cần phải: 1. Vá» môi trÆ°á»ng: Sá» dụng tốt nhất các tà i nguyên môi trÆ°á»ng đóng vai trò chủ yếu trongphát triển du lịch, duy trì quá trình sinh thái thiết yếu, và giúp duy trì di sản thiên nhiên và đa dạng sinh há»c tá»± nhiên. 2. Vá» xã há»™i và văn hóa: Tôn trá»ng tÃnh trung thá»±c vá» xã há»™i và văn hóa của các cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, bảo tồn di sản văn hóa và các giá trị truyá»n thống đã được xây dá»±ng và đang sống Ä‘á»™ng, và đóng góp và o sá»± hiểu biết và chia sẻ liên văn hóa. 3. Vá» kinh tế: Bảo đảm sá»± hoạt Ä‘á»™ng kinh tế tồn tại lâu dà i, cung cấp những lợi Ãch kinh tế xã há»™i tá»›i tất cả những ngÆ°á»i hưởng lợi và được phân bổ má»™t cách công bằng, bao gồm cả những nghá» nghiệp và cÆ¡ há»™i thu lợi nhuáºn ổn định và các dịch vụ xã há»™i cho các cá»™ng đồng địa phÆ°Æ¡ng, và đóng góp và o việc xóa đói giảm nghèo. Khái niệm phát triển du lịch bá»n vững không chỉ táºp trung và o việc bảo vệ môi trÆ°á»ng mà còn táºp trung và o việc duy trì những văn hóa của địa phÆ°Æ¡ng và đảm bảo việc phát triển kinh tế, mang lại lợi Ãch công bằng cho các nhóm đối tượng tham gia. II. Tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững? Du lịch là má»™t trong những công nghệ tạo nhiá»u lợi tức nhất cho đất nÆ°á»›c. Du lich có thể đóng má»™t vai trò quan trá»ng trong việc giúp chúng ta đạt các Mục Tiêu Phát triển Thiên niên ká»· (Millennium Development Goals) mà Liên HÆ¡p Quốc đã Ä‘á» ra từ năm 2000, đặc biệt là các mục tiêu xóa đói giảm nghèo, bình đẳng giá»›i tÃnh, bá»n vững môi trÆ°á»ng và liên doanh quốc tế để phát triển. ChÃnh vì váºy mà du lịch bá»n vững (sustainable tourism) là má»™t phần quan trá»ng của phát triển bá»n vững (sustainable development) của Liên Hợp Quốc và của Äịnh hÆ°á»›ng Chiến lược phát triển bá»n vững ở Việt Nam (ChÆ°Æ¡ng trình Nghị sá»± 21 của Bá»™ Kế hoạch và Äầu tÆ°). Phát triển du lịch bá»n vững là má»™t chủ đỠđược thảo luáºn rất nhiá»u ở các há»™i nghị và diá»…n Ä‘Ã n lá»›n nhá» trên toà n thế giá»›i. Mục Ä‘Ãch chÃnh của phát triển bá»n vững là để 3 trụ cá»™t của du lịch bá»n vững - Môi trÆ°á»ng, Văn hóa xã há»™i và Kinh tế - được phát triển má»™t cách đồng Ä‘á»u và hà i hòa. Những là do Ä‘i sâu và o chi tiết để giải thÃch tại sao lại cần phát triển du lịch bá»n vững thì có nhiá»u, nhÆ°ng có thể thấy rất rõ ở 3 yếu tố từ định nghÄ©a trên: Thứ nhất: Phát triển du lịch bá»n vững giúp bảo vệ môi trÆ°á»ng sống. Vì bảo vệ môi trÆ°á»ng sống không chỉ Ä‘Æ¡n giản là bảo vệ các loà i Ä‘á»™ng thá»±c váºt quý hiếm sống trong môi trÆ°á»ng đó, mà nhá» có việc bảo vệ môi trÆ°á»ng sống mà con ngÆ°á»i được hưởng lợi từ đó: Không bị nhiá»…m Ä‘á»™c nguồn nÆ°á»›c, không khà và đất. Äảm bảo sá»± hà i hòa vá» môi trÆ°á»ng sinh sống cho các loà i Ä‘á»™ng thá»±c váºt trong vùng cÅ©ng là giúp cho môi trÆ°á»ng sống của con ngÆ°á»i được đảm bảo. Thứ hai: Phát triển du lịch bá»n vững còn giúp phát triển kinh tế, và dụ, từ việc khai thác các đặc sản văn hóa của vùng, ngÆ°á»i dân trong vùng có thể nâng cao Ä‘á»i sống nhá» khách du lịch đến thăm quan, sá» dụng những dịch vụ du lịch và sản phẩm đặc trÆ°ng của vùng miá»n, của vùng. Phát triển du lịch bá»n vững cÅ©ng giúp ngÆ°á»i là m du lịch, cÆ¡ quan địa phÆ°Æ¡ng, chÃnh quyá»n và ngÆ°á»i tổ chức du lịch được hưởng lợi, và ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng có công ăn việc là m. Thứ ba: Phát triển du lịch bá»n vững còn đảm bảo các vấn Ä‘á» vá» xã há»™i, nhÆ° việc giảm bá»›t các tệ nạn xã há»™i bằng việc cung cấp công ăn việc là m cho ngÆ°á»i dân trong vùng. Ở má»™t cái nhìn sâu và xa hÆ¡n, du lịch bá»n vững giúp khai thác nguồn tà i nguyên má»™t cách có ý thức và khoa há»c, đảm bà o cho các nguồn tà i nguyên nà y sinh sôi và phát triển để thế hệ sau, thế hệ tÆ°Æ¡ng lai có thể được tiếp nối và táºn dụng. Vá»›i ba là do được Ä‘á» cáºp đến ở bên trên, ta có thể thấy rõ vai trò và tầm quan trá»ng của phát triển du lịch bá»n vững trong chÃnh sách phát triển bá»n vững ở Việt Nam cÅ©ng nhÆ° trên thế giá»›i. Phát triển du lịch bá»n vững để có thể đạt được 3 yếu tố đó đòi há»i rất nhiá»u công sức và sá»± là m việc nghiêm chỉnh trong lúc thá»±c hiện, đặc biệt đối vá»›i má»™t nÆ°á»›c ná»n kinh tế còn nghèo và còn nhiá»u phụ thuá»™c nhÆ° Việt Nam, cùng vá»›i việc phát triển dân số,hệ thống luáºt lệ chồng chéo, và hệ thống hà nh chánh còn nhiá»u yếu kếm. NhÆ°ng đâu má»›i là nguyên nhân chÃnh cho việc thá»±c hiện phát triển du lịch bá»nvững còn gặp nhiếu khó khăn? Äó là những khó khăn gì? III. Tại sao việc thá»±c hiện phát triển du lịch bá»n vững ở Việt Nam lại gặp nhiá»u khó khăn, đó là những khó khăn gì? Khó khăn thứ nhất có thể nhìn thấy rất rõ đó là Việt Nam chÆ°a có má»™t hệ thống cÆ¡ sở hạ tầng bao gồm có Ä‘Æ°á»ng xá giao thông Ä‘i lại, vá»›i đủ các tiêu chuẩn an toà n và dá»… tiếp cáºn cho khách du lịch để thá»±c hiện việc di chuyển nhanh chóng, an toà n và thuáºn tiện. Và dụ: VÆ°á»n Quốc gia Trà m Chim ở Äồng Tháp là má»™t trong những khu vÆ°á»n có nhiá»u loà i chim quý hiếm, nhÆ° sếu đầu Ä‘á», có khu rừng trà m, có đồng lúa ma, đồng cỠống. VÆ°á»n Quốc Gia Trà m Chim được và nhÆ° má»™t Äồng Tháp MÆ°á»i thu hẹp vá»›i sá»± Ä‘a dạng cả vá» Ä‘á»™ng thá»±c váºt quý hiếm. Tuy nhiên, để và o được sâu bên trong khu vá»±c và tìm hiểu vá» sá»± Ä‘a dạng vá» Ä‘á»™ng thá»±c váºt ở vÆ°á»n, hệ thống Ä‘i lại cùng vá»›i các tuyến xe bus trong ngà y còn chÆ°a tháºt thuáºn tiện. Nằm trong dá»± án vá» việc phát triển vÆ°á»n trong những năm tá»›i, vÆ°á»n Trà m Chim dá»± tÃnh sẽ có dá»± án gói kÃn từ sân bay Tân SÆ¡n Nhất tá»›i thẳng Trà m Chim nhằm tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi cho khách du lịch có thể tiếp cáºn được Trà m Chim má»™t cách dá»… dà ng. Tuy nhiên việc tiếp cáºn sâu bên trong vÆ°á»n có thể gây ảnh hưởng đến má»™t số loà i chim di cÆ°. Khó khăn thứ hai là việc ngÆ°á»i dân khi ở những khu vá»±c du lịch nà y thÆ°á»ng xâm phạm đến các tà i sản của khu vá»±c du lịch mà không ý thức được hết ảnh hưởng lâu dà i đến vấn Ä‘á» môi trÆ°á»ng sinh thái và những lợi Ãch lâu dà i cho công Ä‘á»™ng. CÅ©ng là vấn Ä‘á» vá» việc ngÆ°á»i dân khai thác và sá» dụng tà i nguyên bên trong của vÆ°á»n Trà m Chim, ngÆ°á»i dân trong vùng xâm lấn và đánh bắt cá bằng Ä‘iện, hay đốt tổ ong lấy máºt gây ra cháy rừng, đặc biệt trong mùa khô. Äiá»u nà y cÅ©ng diá»…n ra tÆ°Æ¡ng tá»± vá»›i rừng U Minh Thượng gây trở ngại rất nhiá»u cho việc kiểm soát rừng má»™t cách cẩn tháºn và gắt gao trong những mùa cao Ä‘iểm. Cuá»™c sống ở VÆ°á»n quốc gia Trà m Chim. Ảnh: Báo ảnh Việt Nam NhÆ°ng đây có phải thá»±c sá»± là những khó khăn lá»›n nhất trong việc phát triển du lịch bá»n vững ở những khu vá»±c vÆ°á»n quốc gia có nhiá»u Ä‘a dạng sinh há»c? Việc nâng cao nháºn thức đối vá»›i ngÆ°á»i dân và cá»™ng đồng đã được Ä‘á» cáºp khá rõ trong tà i liệu của tổ chức phi chÃnh phủ nhÆ° WWF, Care International, Ausaid hay GIZ vá»›i những chÆ°Æ¡ng trình có mục tiêu tháºm chà lá»›n và cụ thể hÆ¡n. Äây cÅ©ng là những tổ chức phi chÃnh phủ có nhiá»u há»— trợ và đóng góp đối vá»›i các vÆ°á»n quốc gia có sá»± đặc biệt vá» Ä‘a dạng sinh há»c trong khu vá»±c đồng bằng sông Mekong. NhÆ°ng qua tìm hiểu và phá»ng vấn của chúng tôi đối vá»›i bà con vÆ°á»n quốc gia Cà Mau cho thấy, ngÆ°á»i dân hoà n toà n hiểu vá» Ä‘iá»u không nên đánh bắt các loại thủy hải sản và đặc biệt những loà i còn nhá» và quý hiếm. Vấn Ä‘á» rác thải và môi trÆ°á»ng cÅ©ng được bà con Ä‘á» cáºp tá»›i, đó là để gá»n lại từng nÆ¡i rồi xá» lÃ. Äối vá»›i từng loà i cây nhÆ° cây Ä‘Æ°á»›c, cây mắm, cây trà m, ngÆ°á»i dân địa phÆ°Æ¡ng Ä‘á»u thể hiện sá»± hiểu biết vá» giá trị sá» dụng, cách chúng xâm lấn ra biá»n bằng nguồn phù sa do hệ thống kênh rạch mang đến. NgÆ°á»i dân có ý thức hÆ¡n là ngÆ°á»i ta nghÄ©. Váºy đâu là nguyên nhân chÃnh và chủ yếu khiến cho việc phát triển du lịch bá»n vững ở những khu vá»±c nà y còn gặp nhiá»u khó khăn và thá»±c hiện cháºm chạp? Trở lại định nghÄ©a du lịch bá»n vững của Mạng lÆ°á»›i tổ chức Du lịch Thế giá»›i của Liên Hợp Quốc, trong đó có nhấn mạnh đến tầm quan trá»ng của sá»± phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, và đặc biệt là vai trò lãnh đạo chÃnh trị. Phát triển du lịch bá»n vững đòi há»i sá»± tham dá»± hiểu biết của tất cả những nhóm được ảnh hưởng bởi du lịch, cÅ©ng nhÆ° sá»± lãnh đạo chÃnh trị mạnh mẽ để đảm bảo sá»± tham gia sâu rá»™ng và xây dá»±ng sá»± đồng thuáºn. Äạt được du lịch bá»n vững là má»™t quá trình liên tục và đòi há»i sá»± giám sát không ngừng của những ảnh hưởng, giá»›i thiệu những biện pháp phòng tránh và / hoặc sá»a chữa bất kì khi nà o cần thiết. Yếu tố lãnh đạo vá» chÃnh trị dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t yếu tố còn khá nhạy cảm và khó Ä‘á» cáºp ở đây. Má»™t và dụ Ä‘iển hình là số lượng khách du lịch hà ng năm đến Cà Mau rất lá»›n vá»›i đặc Ä‘iểm nổi báºt của vÆ°á»n là có Cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ ở cá»±c Nam của Tổ quốc và vừa trở thà nh khu Ramsar thứ 2088 của thế giá»›i. Số lượng vé bán hay cách khai thác vá» du lịch Ä‘em lại nguồn thu rất lá»›n được Sở Văn Hóa tỉnh Cà Mau nắm và quản lÃ. Ngược lại, tà i nguyên rừng nằm trong phạm vi quản là của vÆ°á»n quốc gia, vì váºy bất kì vấn Ä‘á» gì liên quan đến rừng và tà i nguyên, kiểm lâm hay các cán bá»™ vÆ°á»n luôn phải chịu trách nhiệm.Và dụ: việc ngÆ°á»i dân xâm nháºp hay cây đổ. Äiá»u khiến cho việc quản là nà y trở nên khó khăn là vÆ°á»n và cán bá»™ vÆ°á»n không nháºn được sá»± há»— trợ vá» váºt chất của Sở Văn hóa tỉnh Cà Mau. Sá»± bất hợp là nà y cÅ©ng khiến cho việc cán bá»™ nhân viên và nhân dân gặp khó khăn trong việc xây dá»±ng vÆ°á»n trở thà nh má»™t nÆ¡i giữ được vẻ đẹp Ä‘a dạng sinh há»c thu hút khách du lịch từ khắp má»i nÆ¡i. Phát triển du lịch bá»n vÅ©ng là má»™t chÃnh sách lá»›n, dùng các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia là m chủ lá»±c và má»i nhóm ngÆ°á»i liên hệ - quản lý các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia, các cÆ¡ quan hà nh chánh và an ninh địa phÆ°Æ¡ng, chÃnh quyá»n trung Æ°Æ¡ng trong việc xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, các công ty du lịch, các nhân viên là m việc du lịch, đại diện các cá»™ng đồng nhân dân địa phÆ°Æ¡ng - tất cả má»i ngÆ°á»i liên hệ Ä‘á»u phải được huấn luyện và giáo dục kỹ cà ng, và phải là m việc đồng bá»™ vá»›i nhau. Äồng thá»i du lịch bá»n vững có sức thu hút khách nÆ°á»›c ngoà i rất cao, vì há» muốn thăm những hệ sinh thái đặc biệt, những ná»n văn hóa đặc biệt, những Ä‘á»™ng váºt và thá»±c váºt quý hiếm đặc biệt. Cho nên khả năng liên kết vá»›i các cÆ¡ quan du lịch và công ty du lịch ở nÆ°á»›c ngoà i là điá»u tất yếu. ChÃnh vì váºy mà vai trò lãnh đạo chÃnh trị mạnh mẽ của nhà nÆ°á»›c không thể thiếu sót. Trong và dụ Ä‘iển hình của Äất MÅ©i, Cà Mau, tình trạng thiếu phát triển của vùng Äất MÅ©i cho thấy lãnh đạo Cà Mau (Ủy ban Nhân dân) và lãnh đạo các khu bảo tồn và vÆ°á»n quốc gia cần là m việc chung để có má»™t chÃnh sách lá»›n vá» phát triển du lịch bá»n vững tại vùng Äất MÅ©i - dùng cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ 0, VÆ°á»n Quốc Gia Trà m Chim, Rừng Ramsar, rừng trạm, U Minh Thượng, đồng lúa ma, đồng cỠống - và là m việc vá»›i má»i nhóm được ảnh hưởng từ du lịch bá»n vững, đặc biệt là các cá»™ng đồng dân cÆ° địa phÆ°Æ¡ng, và vá»›i chÃnh quyá»n trung Æ°Æ¡ng để kêu gá»i đầu tÆ° cÆ¡ sở hạ tầng và các tiện nghi du lịch. Äất MÅ©i là vùng có rất nhiá»u tà i nguyên sinh thái và cá»™t mốc tá»a Ä‘á»™ 0 của nÆ°á»›c Việt Nam. Tiá»m năng du lịch bá»n vững tháºt là lá»›n nếu chúng ta biết khai thác. IV. Kết luáºn Tất cả các giải pháp vá» vấn Ä‘á» phát triển bá»n vững, được trình bà y ở RIO +20 của Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ Nguyá»…n Tấn DÅ©ng, tháºm chà vấn Ä‘á» phát triển du lịch bá»n vững cÅ©ng được Ä‘á» cáºp khá rõ rà ng trong chÆ°Æ¡ng trình Nghị Sá»± 21 từ năm 1997. NhÆ°ng sau rất nhiá»u năm, tất cả Ä‘á»u còn chÆ°a nhìn thấy má»™t sá»± thay đổi rõ rệt. Äiá»u nà y dấy lên má»™t câu há»i vá» quyết tâm của các lãnh đạo trung Æ°Æ¡ng và địa phÆ°Æ¡ng trong việc phát triển du lịch bá»n vững. Cho đến khi nà o du lịch bá»n vững được thá»±c hiện má»™t cách sâu rá»™ng và đạt hiệu quả cao nhất để tạo công ăn việc là m cho hÆ¡n 80 triệu ngÆ°á»i dân, giúp bảo vệ môi trÆ°á»ng và tạo tiá»n Ä‘á» cho sá»± phát triển bá»n vững của thế hệ tÆ°Æ¡ng lai Äó dÆ°á»ng nhÆ° là má»™t câu há»i còn Ä‘ang cần lá»i giải đáp của rất nhiá»u ngÆ°á»i, đặc biệt của các bên liên quan và vai trò của các nhà lãnh đạo chÃnh trị. Äá»— Hồng Thuáºn Ứng viên Äại sứ Du Lịch |