Bá»’I DƯỠNG GIÃO VIÊN Äá»”I MỚI PHÆ¯Æ NG PHÃP DẠY HỌC: Giải pháp nà o khả thi? |
周五, 2016年 09月 09日 04:34 |
Muốn đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp (PP) dạy há»c ở phổ thông thì trÆ°á»›c hết phải thá»±c hiện hÆ°á»›ng dẫn cho GV con Ä‘Æ°á»ng, cách thức để đổi má»›i. Nếu tay nghá» của các GV có Ä‘iểm xuất phát giống nhau thì việc bồi dưỡng dổi má»›i PP dạy há»c khá Ä‘Æ¡n giản. Tuy nhiên trong thá»±c tế, cÅ©ng giống nhÆ° má»™t lá»›p há»c vá»›i nhiá»u đối tượng, trình Ä‘á»™ tay nghá», năng lá»±c của các GV thÆ°á»ng không đồng Ä‘á»u. Vì váºy, để bồi dưỡng GV thẩm thấu tốt vá» PP giảng dạy quả không Ä‘Æ¡n giản. TỪ ÄIỂM XUẤT PHÃT LÀ TRƯỜNG SƯ PHẠM PP dạy há»c ở các trÆ°á»ng sÆ° phạm có ảnh hưởng rất lá»›n đến PP dạy há»c ở trÆ°á»ng phổ thông. Ở trÆ°á»ng sÆ° phạm, SV phải được tiếp cáºn vá»›i PP dạy há»c má»›i dá»±a trên cÆ¡ sở phát huy tÃch cá»±c Ä‘á»™c láºp của ngÆ°á»i há»c, thì sau nà y khi ra trÆ°á»ng, má»›i váºn dụng được và o trong công tác giảng dạy của mình. Ngược lại, nếu ở trÆ°á»ng sÆ° phạm, SV má»›i chỉ quen vá»›i lối dạy há»c thụ Ä‘á»™ng, truyá»n thụ má»™t chiá»u, thì sau nà y, cách thức truyá»n thụ đó sẽ được há» truyá»n thụ ở trÆ°á»ng phổ thông. Câu chuyện cách đây 4 năm vá» má»™t cô giáo dạy văn ở má»™t trÆ°á»ng chuyên ở Hà Ná»™i không biết giải quyết tình huống há»c sinh Ä‘Æ°a ra khi giải nghÄ©a “canh gà Thá» xÆ°Æ¡ng†là má»™t bà i há»c cho những GV trẻ từ trÆ°á»ng sÆ° phạm Ä‘i ra chÆ°a tiếp cáºn được vá»›i thá»±c tế bà i giảng không phải hi hữu. Trong thá»±c tế, các GV má»›i ra trÆ°á»ng hay mắc phải khiếm khuyết khi lên lá»›p là bị Ä‘á»™ng và o kiến thức sách vở, Ãt thoát ly được tà i liệu, SKG sẵn có. Cô giáo N.T.T.A tốt nghiệp ÄHSP vá» giảng dạy tại má»™t trÆ°á»ng THPT ở Quảng Ngãi tâm sá»±: “Tuần lá»… đầu tiên lên lá»›p, em cảm thấy vô cùng căng thẳng. Dù đã chuẩn bị khá đầy đủ bà i giảng, tÆ° liệu minh há»a, đèn chiếu mà há»c sinh vẫn rất Ãt táºp trung; khi kiểm tra lại kiến thức tá» vẻ rất lÆ¡ mÆ¡â€. Má»™t GV THCS khác, sau má»™t há»c kỳ thá»±c dạy tâm sá»±: “Em nháºn ra má»i việc nhÆ° thể má»›i bắt đầu. Ở trÆ°á»ng SP, bá»n em cÅ©ng có giáo há»c pháp, nhÆ°ng phần lá»›n là lý thuyết, khi thá»±c hà nh thì PP giảng dạy cÅ©ng trên cÆ¡ sở lý thuyết sẵn có. Còn khi Ä‘i thá»±c táºp thì có dá»± giá» má»™t số tiết của GV, lại thấy khác xa PP được há»c ở trÆ°á»ng SP. Còn lại thì GV giao luôn lá»›p cho bá»n em dạy, rất Ãt chỉ dẫn má»™t cách cụ thểâ€. SV ở trÆ°á»ng sÆ° phạm dù có kiến thức nhiá»u đến đâu mà không có năng khiếu sÆ° phạm thì cÅ©ng khó mà trở thà nh GV dạy giá»i trên lá»›p. Cụ thể là há» phải thu hút được HS ngay từ phong cách giao tiếp đến cách truyá»n thụ kiến thức dá»… hiểu và biết phát huy tÃnh tÃch cá»±c hoạt Ä‘á»™ng của HS. HS thÆ°á»ng không thÃch những GV khi lên lá»›p thiên vá» giáo huấn hay “đá»c chépâ€, “chiếu chép†má»™t cách thụ Ä‘á»™ng; bởi những GV nhÆ° váºy thÆ°á»ng gây không khà trầm lắng có phần căng thẳng trong giá» há»c. Không có lá»i giải đáp khác hÆ¡n cho câu há»i vì sao SV má»›i ra trÆ°á»ng không đáp ứng ngay được những yêu cầu vỠđổi má»›i đặt ra ở trÆ°á»ng phổ thông, đó là : Ä‘á»™ chênh lá»›n giữa thá»±c hà nh và lý thuyết. NghÄ©a là , phần lá»›n thá»i lượng lên lá»›p của GV vẫn chỉ táºp trung và o lý thuyết. Thá»i gian Ä‘i thá»±c táºp sÆ° phạm còn hạn hẹp. PP thá»±c hà nh cho SV sÆ° phạm ở trÆ°á»ng phổ thông còn nhiá»u hạn chế, bất cáºp… ChÃnh vì váºy, việc tăng cÆ°á»ng bồi dưỡng đổi má»›i PP giảng dạy cho GV từ trÆ°á»ng sÆ° phạm là rất cần thiết. PGS.TS Lê Quang SÆ¡n, Phó Hiêu trưởng trÆ°á»ng ÄHSP Äà Nẵng từng Ä‘Æ°a ra ý kiến rất thuyết phục: “Äối vá»›i các GV sÆ° phạm được Ä‘Ã o tạo “má»™t mạch†từ cá» nhân đến TS, mặc dù Ä‘á»™i ngÅ© nà y có há»c vị, có kiến thức lý thuyết, nhÆ°ng thiếu thá»±c tế nghá» nghiệp, chÆ°a đáp ứng được yêu cầu của nghá» nghiệp là chuyên gia GD đại há»c và chÆ°a có sức thuyết phục cao vá»›i GV phổ thông, cần giao cho há» nghiên cứu sâu vá» lý luáºn dạy há»c đại há»c, đến vá»›i trÆ°á»ng phổ thông để tìm hiểu, nghiên cứu thá»±c tế và trải nghiệm… Äối vá»›i những GV được tuyển dụng không từ các trÆ°á»ng sÆ° phạm, cần triển khai cho Ä‘á»™i ngÅ© nà y tham gia ngiên cứu GD phổ thông trong 1 đến 2 năm, sau đó má»›i Ä‘i há»c tiếp các trình Ä‘á»™ cao hÆ¡n. Äể bắt nhịp tốt vá»›i đổi má»›i ở hệ phổ thông, yêu cầu SV sÆ° phạm phải tham gia công cuá»™c đổi má»›i phổ thông theo yêu cầu của CT, SGK má»›i, bao gồm trÆ°á»›c hết các nhiệm vụ nghiên cứu thá»±c trạng GD PT; nghiên cứu năng lá»±c ngÆ°á»i GV, cán bá»™ quản lý GD, nghiên cứu mô tả năng lá»±c ngÆ°á»i GV/CBQL GDâ€. Má»™t số trÆ°á»ng sÆ° phạm trá»ng Ä‘iểm hiện nay rất coi trá»ng việc gắn kết các trÆ°á»ng phổ thông để tăng cÆ°á»ng khả năng váºn dụng đổi má»›i PP dạy há»c trên lá»›p của GV nhÆ° các trÆ°á»ng ÄHSP tại Huế, Äà Nẵng, TPHCM. SV trÆ°á»ng ÄH SÆ° phạm Äà nẵng được há»c trong phòng thá»±c hà nh có tất cả các thiết bị, phÆ°Æ¡ng tiện hiện đại, bảng Ä‘iện tá», máy chiếu váºt thể, hệ thống camera, đầu ghi… Sau khi GV dạy, SV thá»±c táºp xong, có thể lấy được Ä‘Ä©a CD ghi lại tất cả các âm thanh, hình ảnh để GV, SV tá»± kiểm tra lại quá trình dạy trên lá»›p. Bá»’I DƯỠNG, TRAU Dá»’I THƯỜNG XUYÊN ÄỂ BẮT NHỊP Äá»”I MỚI Nhiệm vụ đổi má»›i PP dạy há»c cÆ¡ bản vẫn là của các Ä‘Æ¡n vị sở, phòng và các trÆ°á»ng phổ thông. Khoảng hai tháºp niên trÆ°á»›c (những năm 1990), không khà sinh hoạt chuyên đỠđổi má»›i dạy há»c khá có sinh khÃ. Dù Ä‘á»i sống kinh tế lúc bấy giá» còn gặp nhiá»u khó khăn nhÆ°ng phần lá»›n các GV Ä‘á»u có ý thức nhiệt tình vá»›i PP dạy há»c hÆ°á»›ng đến “thầy chủ đạo, trò chủ Ä‘á»™ngâ€, phát huy tÃnh tÃch cá»±c há»c táºp của HS. Tuy nhiên, do công nghệ thông tin (CNTT) thá»i bấy giá» chÆ°a phát triển, GV lên lá»›p chủ yếu dá»±a và o giáo án viết tay nên vẫn còn má»™t bá»™ pháºn GV bám theo lối dạy truyá»n thụ kiến thức má»™t chiá»u là “thầy Ä‘á»c, trò chép†hoặc có tiến bá»™ hÆ¡n là “thầy giảng, trò chép†dẫn tá»›i kết quả thủ tiêu tÃnh sáng tạo của HS. Má»—i tháng má»™t lần, tổ chuyên môn có há»™i há»p để bà n má»™t chuyên Ä‘á» nà o đó nhằm đổi má»›i PP dạy há»c nhÆ°ng chủ yếu vẫn là dá»± giá», thao giảng xong góp ý rút kinh nghiệm có tÃnh đối phó. Hình thức phản biện trong chyên môn còn rất hạn chế. TrÆ°á»›c thá»±c trạng nói trên, Bá»™ Giáo dục và Äà o tạo đã chỉ đạo các trÆ°á»ng khắc phục lối dạy từ chÆ°Æ¡ng, lý thuyết, chuyển sang thá»±c hà nh, váºn dụng kiến thức, phát huy tÃnh sáng tạo của HS trong há»c táºp. Các chuyên Ä‘á» sinh hoạt chuyên môn được trao đổi, thảo luáºn tại các lá»›p bồi dưỡng chuyên Ä‘á» vỠđổi má»›i từ cấp sở tá»›i cấp trÆ°á»ng vá»›i má»™t không khà tháºt sá»± cởi mở, thẳng thắn. Tuy nhiên, kết quả mang lại không hoà n toà n giống nhau, mà tùy thuá»™c và o khả năng váºn dụng của từng CBQL chuyên môn, từng GV. Tồn tại má»™t bá»™ pháºn không nhá» có quan niệm sai lầm, cho rằng phải loại bá» hoà n toà n PP truyá»n thống nhÆ° thuyết trình, Ä‘Ã m thoại, luyện táºp. GV chÆ°a hiểu đúng vỠđổi má»›i PP: không phải là thủ tiêu PP cÅ©, mà là cải tiến nhược Ä‘iểm, nâng cao hiệu quả há»c táºp, váºn dụng của HS. Äể nâng cao hiệu quả thì ngÆ°á»i giáo viên trÆ°á»›c hết cần nắm vững những yêu cầu và sá» dụng thà nh thạo các bÆ°á»›c chuẩn bị cÅ©ng nhÆ° tiến hà nh bà i lên lá»›p má»™t cách vừa khoa há»c, vừa nghệ thuáºt, từ kiểm tra bà i cÅ©, giá»›i thiệu bà i má»›i, đến trình bà y, giải thÃch trong khi thuyết trình, các câu há»i và xá» lý các câu trả lá»i trong Ä‘Ã m thoại, xá» lý các tình huống đặt ra trên lá»›p, kỹ năng thá»±c hà nh, luyên táºp… BÆ°á»›c và o thá»i kỳ CNTT phát triển, việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT được xem là chất xúc tác của đổi má»›i PP. Việc sá» dụng các phần má»m dạy há»c cÅ©ng nhÆ° các phÆ°Æ¡ng pháp dạy há»c sá» dụng mạng Ä‘iện tá» (E-Learning) nhằm tăng cÆ°á»ng tÃnh trá»±c quan và thà nghiệm, thá»±c hà nh trong dạy há»c, giúp HS bà i há»c trá»±c quan hÆ¡n, HS nhá»› lâu hÆ¡n. Tuy nhiên, vẫn tồn tại má»™t số GV cháºm theo kịp ứng dụng máy móc, thiết bị CNTT, váºn dụng máy móc hình thức “chiếu chépâ€, lên bục giảng bằng giáo án Ä‘iện tá» vay mượn, chứ không nháºp tâm được và o bà i giảng. Mô hình trÆ°á»ng há»c má»›i (VNEN); Dạy há»c bằng bản đồ tÆ° duy; PP bà n tay nặn bá»™t… Ä‘á»u nhằm phát huy tÃnh tÃch cá»±c sáng tạo của HS. Nếu có hạn chế thì do các yếu tố tác Ä‘á»™ng từ Ä‘iá»u kiện dạy và há»c, mà yếu tố chÃnh vẫn là năng lá»±c ngÆ°á»i thầy giáo. Dù có đổi má»›i tá»›i đâu cÅ©ng không có má»™t PP chung cho má»i GV. Má»—i giáo viên vá»›i kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng riêng để cải tiến PP dạy há»c sao cho má»—i giá» lên lá»›p là má»™t lần được khám phá, sáng tạo hÆ¡n. Nguyá»…n Thị Thúy Hồng Nguồn thông tin: Báo Giáo dục và Thá»i đại (Số 195, thứ 2 ngà y 15/08/2016) |